Verpleegkundige Caroliene heeft geregeld met agressie te maken in haar ziekenhuis: 'Ik ben geen agent'

Een rondvraag van NU.nl zet de cijfers bij tien ziekenhuizen op een rij. Bij allemaal is sprake is van een trend: al 5 jaar neemt het aantal meldingen van agressie flink toe. In 2023 ging het in totaal om ruim 2800 meldingen, vorig jaar waren dat er ruim 3400.

Waar komt agressie door?

Caroliene* is al jaren verpleegkundige op de spoedeisende hulp bij ziekenhuis OLVG in Amsterdam. In die tijd heeft ze agressief gedrag flink zien toenemen en wordt het volgens haar heviger. "Geweld kan verschillende oorzaken hebben", vertelt ze. "Wij hebben als ziekenhuis in Amsterdam natuurlijk te maken met een populatie met middelengebruik, waardoor mensen anders kunt reageren, of iets anders bedoelen."

"Verder hebben we heel veel te maken met psychiatrie. Die is vaak overvol, dan zien wij de overloop." Ze ziet ook dat veel mensen geen geduld hebben: "Dat is ook een beetje het product van de verharding van de maatschappij. Het is altijd druk op de spoedeisende hulp. Dat zien mensen vaak als reden om hun ongenoegen te uiten. Zehebben veel eisen en een hoog verwachtingspatroon."

Gele en rode kaarten

In verschillende ziekenhuizen wordt gekeken naar oplossingen om agressie tegen te gaan. Er zijn speciale trainingen tegen verbale en fysieke agressie, maar in een aantal worden ook gele en rode kaarten uitgedeeld. Bij geel krijgt iemand een officiële waarschuwing, bij rood wordt de toegang voor de persoon beperkt.

"Een systeem met gele en rode kaarten hebben wij niet", vertelt Caroliene. "Als iemand agressief binnenkomt en allerlei wensen heeft en scheldwoorden gebruikt, dan trekken we wel een streep en kunnen we de patiënt weigeren. We delen dan waarschuwingen uit en soms krijgen ze een ziekenhuisverbod. Maar als het een levensbedreigende aandoening is, mag je die persoon niet weigeren."

Aandacht voor jonger personeel

Ondanks maatregelen blijft agressie in ziekenhuizen dus toenemen. Volgens Caroliene is het daarom belangrijk dat er nog veel meer aandacht naar het onderwerp gaat. "Die is nu heel erg klein. Ik denk dat heel veel mensen misschien helemaal niet echt doorhebben waar ze mee bezig zijn."

Meer aandacht is ook van belang voor jonger zorgpersoneel, vindt ze. Toen zijzelf jonger was, merkte ze al dat er anders naar haar gekeken werd. "Toen hoorde ik wel eens: 'Roep maar iemand die er verstand van heeft', of 'Ja, dat zeg jij wel, maar ik wil graag iemand anders spreken.'" Tegenwoordig komt daar dus ook nog steeds meer agressie bij. "Ik hoop dat die trend van steeds heftigere agressie zich niet doorzet."

'Angst voor escalatie'

Caroline Koetsenruijter is onderzoeker agressiepreventie en kent hele heftige voorbeelden van wat kan gebeuren. "Zwangere verpleegkundigen die in de buik getrapt zijn, waar geen melding van is gemaakt door de instelling. Dat zijn hele heftige incidenten, laat staan dat er dan gehandeld wordt in huis-tuin en keuken agressie, wat het dus niet is.

"We zien dat de werkgever soms bij fysiek geweld niet eens aangifte doet. Maar een zorgprofessional doet dat ook niet altijd. Er is een angst voor escalatie, en dat is ook begrijpelijk."

Geen daling door trainingen

"Wat we nu zien is een absolute toename, maar we zijn ook eindelijk zover dat zorgpersoneel het niet langer accepteert", vertelt de onderzoeker. "Ik vind het mooi dat werknemers in de zorg actie ondernemen en het niet meer accepteren." Volgens Koetsenruijter zijn de cijfers namelijk nog maar het topje van de ijsberg. "Ik verwacht dat zorgprofessionals die gaan melden veelal escalatie aan voelen komen."

Trainingen en preventie zijn goed, zegt ze, maar: "Het begint bij mensen beschermen. We zien geen daling in agressie door trainingen."

"Ik ben geen agent"

Ook in het OLVG krijgen Caroliene en haar collega's owel communicatietrainingen als fysieke agressietrainingen. "Maar dat vind ik heel lastig", vertelt de verpleegkundige. "Ik ben geen agent."

"Ik heb geen wapenstok, geen stroomstootwapen. Ik ben niet in deze functie om te vechten met mensen. Daar pas ik voor."

*De volledige naam van Caroliene is bekend bij de redactie. Om privacyredenen gebruiken we alleen haar voornaam.