Veel vrouwen in de overgang weten niet dat ze daarin zitten en dat heeft vervelende gevolgen, weten Claudia en Remke

Opvliegers, maar vooral hele heftige stemmingswisselingen. Terugkijkend weet Claudia Koehoorn: dat waren de eerste tekenen van de overgang. Maar op dat moment, zo'n 20 jaar geleden, had ze geen idee.

Verkeerde diagnose

Dat opvliegers erbij hoorden, dat wist ze wel, maar de stemmingswisselingen, die gepaard gingen met huilbuien, waren bij haar niet bekend. Daar had niemand haar iets over verteld. "Ik begreep totaal niet wat er aan de hand was, werd onzeker en durfde op mijn werk niets te vertellen", vertelt Claudia.

Omdat ze in het verleden een depressie had gehad, concludeerde haar arts dat die terug was. Maar de behandeling die ze daar vervolgens voor kreeg, hielp voor geen meter. "Met de kennis van nu is dat natuurlijk logisch: ik was niet depressief, ik was in de overgang."

Oude, grijze vrouwen

De overgang, oftewel de periode rond de laatste ongesteldheid, wordt vaak geassocieerd met vrouwen op leeftijd. Maar voor veel mensen begint begint het al halverwege de 40. Of eerder, als je bijvoorbeeld geopereerd bent aan baarmoederhalskanker.

"Op beelden bij een verhaal over de overgang zien we eigenlijk altijd oude, grijze vrouwen", zegt oprichter Eveline Bakker van Stichting Vuurvrouw, een belangenorganisatie voor vrouwen in de overgang, waar zo'n 15.000 vrouwen bij aangesloten zijn. "Dan denk jij op je 40ste niet: dit kan binnenkort ook bij mij beginnen."

Artsen zien het niet altijd

Maar dat is dus wel het geval en het feit dat dat lang niet bij iedereen bekend is, kan ervoor zorgen dat het jaren duurt voordat vrouwen erachter komen dat de symptomen waar ze last van hebben bij de overgang horen. Denk hierbij aan spier- en gewrichtspijn, hartkloppingen, vergeetachtigheid en stemmingswisselingen.

Ook artsen hebben niet altijd door waardoor de klachten worden veroorzaakt: bij 1 op de 10 vrouwen in de overgang wordt de verkeerde diagnose gesteld. Burn-out, depressie, een trage schildklier en stress zijn de meestvoorkomende misdiagnoses. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van Always Discreet onder 979 vrouwen in Nederland.

Onnodig medicijngebruik

Bijna de helft van de vrouwen met een misdiagnose krijgt medicijnen voor hun symptomen, bijvoorbeeld antidepressiva tegen van depressieve klachten. Dit terwijl de klachten dus komen door het feit dat ze in de overgang zitten.

Meer bewustwording over de overgang helpt niet alleen de vrouwen die ermee te maken hebben, maar ook de samenleving als geheel, zegt Bakker. "Er kunnen heel wat onnodige bezoeken aan specialisten en heel wat onnodig medicijngebruik mee worden voorkomen."

Cultuur gericht op jeugd

"De overgang is lange tijd een zwart gat geweest en er is nog steeds te weinig informatie over beschikbaar. Zo weten veel mensen niet dat het al ver voor je laatste menstruatie begint", vertelt Bakker. Dat komt volgens haar onder andere doordat de overgang in onze samenleving nog altijd een taboe is.

"De overgang wordt geassocieerd met ouder worden, waar natuurlijk helemaal niks mis mee is", benadrukt ze. "Maar de westerse cultuur is juist erg gericht op jeugd en vitaliteit. Op zo lang mogelijk jong blijven en mooi, zeker als je vrouw bent."

Praten met je moeder

Dat moet een keer klaar zijn, vindt Bakker. En dat begint wat haar betreft bij het onderwijs: "Tijdens biologielessen op basis- en middelbare scholen wordt nog veel te weinig aandacht besteed aan de overgang. Niet aan wat er gebeurt in je lichaam, waarom je klachten krijgt, hoe die eruit kunnen zien. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld menstruatie."

Naast de scholen ligt er ook een taak bij ouders, die moeten er met hun kinderen over praten zodat die weten wat vrouwen te wachten staat, vindt ook Claudia. "Uiteindelijk ben ik zelf het gesprek aangegaan met mijn moeder en daarna met mijn tantes en mijn oudere buurvrouw. Ik herkende zoveel van wat zij vertelden. Dat heeft me heel erg geholpen."

Praktische informatie

Dat het belangrijk is om je kinderen goed voor te lichten, daar is Remke Maris het helemaal mee eens. Zelf belandde ze op haar 35ste in de overgang, nadat haar eierstokken preventief waren verwijderd. Ze vertelt haar drie kinderen alles: over de vermoeidheid, de stemmingswisselingen en al het andere waar ze last van had en soms nog heeft.

"Dat doe ik bewust, zodat ze de juiste informatie hebben als ze op een gegeven moment zelf op dat punt komen, of hun partner." Het is namelijk erg lastig als je die informatie niet hebt, weet ook zij. "Je komt al snel op sites voor oudere vrouwen of lotgenotengroepen terecht. Terwijl ik heel graag gewoon praktische informatie wilde vinden over leefstijl, voeding en mogelijkheden voor behandelingen."

Hoop voor nieuwe generatie

Remke heeft goede hoop voor de nieuwe generatie vrouwen in de overgang. "Mijn dochter, die op de middelbare school zit, heeft met haar vriendinnen uitgebreide gesprekken over ongesteldheid. Die had ik vroeger niet met mijn vriendinnen. Mogelijk wordt de overgang op een gegeven moment ook onderwerp van gesprek."

En, wil Claudia nog benadrukken: "Hoewel je er last van kunt hebben, is de overgang ook een mooi, natuurlijk proces. Het betekent per slot van rekening niets anders dan dat je lichaam naar een volgende fase gaat. Laten we dat omarmen."