Afbeeldingen van Israëlische gijzelaarsBron: AFP
Afbeeldingen van Israëlische gijzelaars
Israël-Palestina

Tijdelijke wapenstilstand met Hamas vergroot de druk op Israël: 'Want waarom zou je weer beginnen?'

Een gevechtspauze en een uitruil van gijzelaars en gevangenen: dat is de deal die Hamas en Israël gesloten hebben. Het lijkt het begin van een nieuwe fase in de oorlog: "De wapenstilstand vergroot alleen maar de druk op Israël."

De afgelopen dagen ging al het gerucht al dat er waarschijnlijk een akkoord zou komen tussen Israël en Hamas. "Wat je ziet is dat de druk op premier Netanyahu steeds verder opgeschroefd werd, zowel internationaal als nationaal", zegt Israël-kenner aan de Universiteit Utrecht, Peter Malcontent. "Hier zijn weken en weken van onderhandelen aan vooraf gegaan, dit is niet een akkoord van gisteren."

Druk van familie op Netanyahu

Familie van gijzelaars hebben steeds bij Netanyahu aangedrongen om een deal te sluiten over de gegijzelden: "Het is voor de premier erg lastig om daaraan voorbij te gaan." In totaal worden in Gaza op dit moment 237 gijzelaars vastgehouden, zowel burgers als militairen. Volgens de regering van Israël zijn er 33 kinderen gegijzeld. Ook de Nederlandse Ofir Engel (18) zit vast.

In totaal komen vijftig gijzelaars, alleen vrouwen en kinderen, vrij die sinds 7 oktober gegijzeld zijn door Hamas. In ruil voor de gijzelaars laat Israël 150 gevangenen, ook vrouwen en kinderen, gaan. Dit bestand gaat waarschijnlijk vier dagen duren, maar met elke 10 gijzelaars die extra worden vrijgelaten, wordt het staakt-het-vuren met een dag verlengd tot maximaal 10 dagen.

'Niet het einde van de oorlog'

"Netanyahu heeft al gezegd dat dit niet het einde van de oorlog is. Hij kan ook moeilijk wat anders zeggen, maar nu er een tijdelijke pauze is, wordt de druk op Israël alleen maar groter", legt Malcontent uit.

Volgens Malcontent is de internationale druk vanuit de Verenigde Staten en Westerse landen groot om ervoor te zorgen dat de situatie in Gaza beter wordt. "Het verhaal wordt steeds lastiger als je de beelden vanuit Gaza ziet. Je moet dat wel kunnen uitleggen naar je eigen samenlevingm wil je Israël blijven steunen. Dat heeft geleid tot de situatie dat Israël geen kant meer op kon."

Nieuwe fase

Zeker is dat de strijd tussen Israël en Hamas hiermee een nieuwe fase ingaat, zegt Malcontent. "De wapenstilstand vergroot alleen maar de druk op Israël. Want waarom zou je weer beginnen?"

"De Westerse partners zullen daar ook op aandringen, want zij zien ook de beelden in Gaza. Als dit nog langer doorgaat, is dat ook niet in het belang van de Westerse landen."

Hamas gebaat bij wapenstilstand

Volgens Malcontent heeft momenteel vooral Hamas veel te winnen met een bestand. "Ze kunnen de oorlog niet winnen tegen Israël, dat is duidelijk. Dus Hamas is gebaat bij iedere vorm van wapenstilstand. De doelen zijn gehaald, Palestina staat op de kaart."

"Hamas overleeft deze oorlog en wat ze kunnen laten zien is dat er nu met ze te praten valt, want Hamas ging eerder akkoord met een bestand dan Israël."

Rol van Qatar

Opvallend is ook de rol van Qatar bij het tot stand komen van de wapenstilstand, zegt Malcontent. "Niet veel mensen hadden voor deze oorlog verwacht dat zij zo'n belangrijke rol zouden spelen. Ze hebben zich in een situatie gemanoeuvreerd dat ze goede ingangen hebben en een acceptabele partner voor veel landen zijn om mee te praten. Het is knap dat dat ze gelukt is."

Zonder Qatar was dit moment er dus mogelijk niet gekomen: "Je hebt altijd een mediator nodig die tussen de partijen in staat. En aangevuld met de druk die de Amerikanen uitoefenen, wordt er zo weer een stapje gemaakt in deze oorlog."

Uitlegvideo: wat de Verenigde Naties (niet) kunnen in een oorlog

De VN speelt meestal een belangrijke rol in oorlogen. Waarom lijken ze nu zo machteloos?
AVROTROSBron: AFP

Kan je smartwatch begrijpen wanneer je gestresst bent? Hoe AI wel én niet onze emoties kan snappen

Ben je los aan het gaan op een festival, denkt je 'smartwatch' door de hoge hartslag dat je gestresst bent. Kunstmatige intelligentie probeert te snappen hoe we ons voelen en wat ze daarmee moeten doen, zonder te begrijpen wat emoties eigenlijk zijn.

De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt in een nieuw rapport voor deze zogenaamde 'emotieherkenning' bij AI. Want kunstmatige intelligentie kan volgens hen alleen uitgaan van aannames en probeert emotie als een feit te begrijpen. Dat terwijl emoties over het algemeen niet te meten zijn, want niet iedereen is op dezelfde manier blij, boos of verdrietig.

Een harde stem

Volgens hoogleraar AI Mehdi Dastani aan de Universiteit Utrecht kan AI onze emoties wel én niet begrijpen. "De huidige AI-systemen zijn modellen die biologische data of fysiologische data waarnemen en op basis van die data een bepaald soort emoties toekennen", legt hij uit. "Dat soort modellen zijn niet altijd succesvol en accuraat."

Dat komt volgens hem omdat deze kenmerken, zoals een hartslag of bloeddruk, niet per se iets over emoties zeggen. "Heel vaak worden stemgeluiden geanalyseerd. Dan wordt iemand met een harde stem als woedend herkend, dit soort signalen zijn omstreden." Iemand die hard praat kan dus wel boos zijn, maar dat hoeft niet.

'Emoties geven iets aan dat wij denken'

De hoogleraar vindt dat we ons best zorgen mogen maken over deze ontwikkeling binnen AI-systemen. "Emoties geven eigenlijk iets aan: wat wij denken, wat we willen, hoe we ons voelen", somt hij op. "En als onze emotie automatisch herkend wordt, en misschien verkeerd, dan wordt de verkeerde beslissing genomen waardoor onze autonomie aangetast wordt."

Hierdoor kan bijvoorbeeld een AI-chatbot van een webwinkel denken dat wij iets willen kopen wat we helemaal niet willen, omdat die wat we schrijven verkeerd inschat. "Dat zijn volgens mij de grote gevaren van dit soort technologieën."

Niet bewust van risico's

Volgens Dastani moet er meer transparantie komen vanuit bedrijven en organisaties. "Het publiek moet zich bewust zijn van de risico's, hoe de systemen werken en dat ze inaccuraat kunnen zijn." Dat zijn we nog lang niet, ziet hij.

"Bedrijven geven zelf ook niet aan welke data ze gebruiken en wat ze met de beslissingen doen. Dus in dat opzicht zijn we niet bewust van de emotieherkenning-systemen en wat de risico's daarvan zijn."

'Moet duidelijk gecommuniceerd worden'

Het rapport van de Autoriteit Persoonsgegevens onderstreept dit. Ze spraken met meerdere bedrijven die AI emotieherkenning bijvoorbeeld gebruikt voor de klantenservice. Die bedrijven zeggen over het algemeen alleen aan te geven dat ze AI gebruiken als er naar gevraagd wordt door een klant. Het wordt dus niet van tevoren kenbaar gemaakt.

De hoogleraar wil daarom meer wetgeving rondom emotieherkenning. "Websites moeten verplicht worden om duidelijk aan te geven dat ze emotieherkenning inzetten en wat voor effecten die herkende emoties hebben. Dat moet duidelijk gecommuniceerd worden."

Medicijn tegen depressie aangeboden krijgen

Maar is het eigenlijk wel erg als kunstmatige intelligentie begrijpt hoe wij ons voelen? Stel dat een webwinkel via je camera ziet dat je verdrietig bent en je tissues aanbiedt om te kopen. "Dat kan heel fijn zijn", begint Dastani. "Maar je kan ook een medicijn tegen depressie aangeboden krijgen terwijl je dat niet nodig hebt."

De Autoriteit Persoonsgegevens vindt daarom ook dat bedrijven goed moeten nadenken of ze emotieherkenning willen gebruiken. "Organisaties moeten zich bewust zijn van de beperkingen van emotieherkenning en een bewuste afweging maken of de inzet ervan passend en proportioneel is."