Hogere vliegbelasting om CO2-uitstoot omlaag te krijgen: volgens deze hoogleraar is dat niet de effectiefste manier

Voor vluchten over langere afstanden, die meer CO2 uitstoten, gaat de vliegbelasting omhoog. Volgens hoogleraar ruimtelijke economie aan de Vrije Universiteit Erik Verhoef zijn de klimaateffecten van het vliegen een van de belangrijkste redenen om een vliegbelasting in te voeren, maar of dit ook echt doel zal treffen is nog niet zeker.

Goed instrument

"Vliegen is heel erg vervuilend en stoot hoog in de lucht veel CO2 uit", vertelt Verhoef. Volgens hem zijn de effecten van die uitstoot een stuk groter dan wanneer dezelfde hoeveelheid CO2 wordt uitgestoten op de grond.

"Met het oog op duurzaamheid wil je vliegen eigenlijk zoveel mogelijk beperken en dan is het belasten van vliegen - en zeker ook het belasten naarmate je verder vliegt - een heel goed instrument."

Andere afwegingen

Voor de consument betekent dit dus diep in de buidel tasten, want voor een lange vlucht betaal je straks ruim 70 euro extra. Deze maatregel kan ertoe leiden dat consumenten op een andere manier afwegingen maken als het op reizen aankomt, legt Verhoef uit.

"Op de kortere afstand gaan mensen dan bijvoorbeeld voor andere vervoerswijzen kiezen, dat zou bijvoorbeeld de trein kunnen zijn als het om reizen gaat binnen Europa. Maar het zorgt ook voor een prikkel om minder ver te vliegen."

Vliegvelden over de grens?

KLM is daarom kritisch op de plannen van het demissionaire kabinet en roept op om de vliegbelasting niet opnieuw te verhogen. President-directeur van KLM Marjan Rintel gaf zelfs aan dat Nederland door het aanpassen van de vliegbelasting op alle afstanden het duurste vliegland van de Europese Unie wordt.

Het verhogen van vliegbelasting zou ertoe leiden dat Nederlanders eerder de auto pakken om vanuit andere luchthavens over de grens te gaan vliegen. Maar of dit ook echt klopt, betwijfelt de hoogleraar. "Als je het hier duurder maakt is er natuurlijk altijd een prikkel om dan over de grens te kijken of het goedkoper kan. Maar of dat effect nou zo sterk is als dat de KLM voorstelt, dat weet ik niet."

'Effect niet gigantisch groot'

Het invoeren van de vliegtaks in Nederland zou volgens Verhoef niet veel effect hebben. "De effecten op de totale aantallen reizigers in Nederland, zijn niet eens zo gigantisch groot."

Dit heeft ook te maken met het feit dat Schiphol natuurlijk ook al behoorlijk vol zit, legt de hoogleraar uit. "Dat betekent dat het zich vanzelf eigenlijk weer opvult met de korte afstandsvluchten, als je minder lange afstandsvluchten hebt."

Balans vinden

Als je als land goed bereikbaar bent is dat natuurlijk positief, en daarom is dit voor Nederland ook een moeilijke afweging, zegt Verhoef.

"Als je te veel voorop op de troepen gaat lopen, zorg je er eigenlijk voor dat de reizigers zich helemaal op andere luchthavens gaan richten. En dat is ook weer niet wat je wil bereiken, dus het gaat echt om het vinden van een balans. Het ligt natuurlijk ook heel erg voor de hand om dit soort regelingen beter samen te doen binnen Europa, dan dat je dat alleen als Nederland doet."

Klimaatkosten

Er zijn volgens Verhoef ook studies geweest die hebben gekeken naar wat het zou betekenen voor de prijzen als al die maatschappelijke kosten die samenhangen met klimaatverandering verwerkt zouden worden in de vliegtaks. "Een ticket naar Los Angeles zou dan bijna twee keer zo duur worden, want zo hoog zijn die klimaatkosten eigenlijk. Het gaat dan om de onbetaalde rekening van het vliegen."

"Binnen Europa zou het ook leiden tot hogere prijzen, maar omdat we binnen Europa voor een deel die kosten ook al in rekening brengen, is het procentuele effect hier minder groot", legt Verhoef uit. "Dus het zijn met name de lange afstandsvluchten eigenlijk waar nog veel maatschappelijke winst te halen zou zijn."

'Stapje in goede richting'

Het inzetten van een verandering en het aanpassen van ons consumptiegedrag gaan volgens Verhoef hand in hand. "Je kan niet zeggen dat we op de langere termijn richting een klimaatneutraal Nederland en Europa willen bewegen, maar tegelijkertijd blijven doen wat we altijd al hebben gedaan."

"Dan zullen met name de producten die heel erg vervuilend zijn - en daar is vliegen er helaas één van - minder geconsumeerd moeten worden." Het effect van de huidige voorgestelde belastingen zal dus volgens Verhoef niet zo groot zijn dat alle duurzaamheidsvraagstukken rondom vliegen zijn opgelost. "Dat is niet aan de orde, maar het is in ieder geval wel een stapje in de goede richting."