Hoe zorg je dat iemand een afspraak niet mist? Dit ziekenhuis zet vrijwilligers in om patiënten op tijd te laten komen

"Goedemorgen, ik ben Clary. Ik ga met u mee naar het ziekenhuis." Vrijwilliger Clary Regtop haalt deze ochtend de 77-jarige Greta Hamstra op om in het ziekenhuis in Hoogeveen foto's van haar gebroken enkel en pols te laten maken. "Wat gezellig", zegt Greta die noodgedwongen in een rolstoel zit.

Bijspringers

Ze is gevallen in de badkamer en zit daarom in het gips. Vanwege de breuken moet ze naar het ziekenhuis en ze kan niet voor elke afspraak een beroep doen op haar dochter. "Zij zit ook met haar werk en kan niet zomaar elke keer 1,5 uur weg." Alleen naar het ziekenhuis gaan is geen optie. "Dat mag niet en is ook niet verantwoord."

Greta is dan ook erg blij met de hulp van Clary. Zij is een zogenoemde 'bijspringer'. Ziekenhuisgroep Treant zet in de regio Hoogeveen en De Wolden twaalf vrijwilligers in om met cliënten mee te gaan naar afspraken als de familie niet meekan. Dit is een van de maatregelen om het aantal mensen dat een afspraak mist terug te dringen.

Weinig mantelzorg

Brigitte Pothof is coördinator van de bijspringers. Ze ziet dat er veel vraag is naar de hulp van de vrijwilligers. "We merken dat steeds meer cliënten geen mantelzorg hebben. Deze alleenstaande ouderen, zoals ik ze even noem, hebben eigenlijk niemand om mee te gaan." Vorig jaar waren er in totaal 395 aanvragen en dit jaar is dat aantal tot nu toe al 150. En het is pas juli. "De cliënten én de zorg zijn er heel blij mee."

Het doel is om te voorkomen dat er lege plekken ontstaan. Bij de ziekenhuizen van Treant telden ze vorig jaar bijna 22.000 afspraken die niet door konden gaan, omdat de patiënt niet kwam opdagen, te laat afbelde of de afspraak moest worden verzet. Landelijk zijn er bij ongeveer de helft van alle ziekenhuisorganisaties alleen al 800.000 gemiste afspraken. Dat blijkt uit antwoorden van dertig ziekenhuizen op vragen van EenVandaag.

Problemen herkenbaar

Oskar Roemeling van de Rijksuniversiteit Groningen doet onderzoek naar de effectiviteit van ziekenhuisorganisaties. Hij herkent de problematiek. "Voor de planning is het problematisch. Je hebt als ziekenhuis al een schaarse capaciteit en die wil je zo goed mogelijk inzetten. De zorgvraag stijgt al vanwege de vergrijzing."

Een gemiste afspraak kost volgens de ziekenhuizen tussen de 50 en 150 euro. Daarmee kunnen de kosten oplopen tot boven de 100 miljoen euro per jaar. "Het gaat om serieus veel geld als je het bij elkaar optelt. Ik denk dat het belangrijk is er aandacht voor te hebben, omdat het ontwrichtend kan zijn. Ook voor patiënten kan het grote gevolgen hebben."

Hulp van reminders

Volgens Roemeling blijkt uit onderzoek dat de reminders helpen en zeker voor bepaalde groepen. "Bij jonge mensen is de kans groter dat afspraken worden vergeten en ook bij minderheden is er een grotere kans. Bij hen is er soms sprake van meer wantrouwen." Ook dat er veel tijd tussen het maken van de afspraak zit en de daadwerkelijke afspraak, is een reden voor het missen van een afspraak. De onderzoeker pleit er dan ook voor om die periode te verkorten.

Hij is enthousiast over het project van Treant. "Een strategie om kwetsbare groepen te identificeren kan veel effect hebben, waarbij je bijvoorbeeld vrijwilligers inzet."

Als een inktvlek

Daar zitten meerdere voordelen aan. "Het is ook vanuit kwaliteitsperspectief goed. Het zorgt niet voor extra kosten en de overdracht van arts naar patiënt kan nog beter zijn. Tegelijkertijd kan het ook eenzaamheid onder ouderen tegengaan."

Omdat de verschillen van het type patiënten tussen ziekenhuizen en regio's groot zijn, werkt volgens Roemeling maatwerk het best. "Ik geloof wel in de lokale aanpak, waarbij je ziekenhuizen geld geeft om de no-shows aan te pakken. Dan ben je heel kosteneffectief bezig en komt kwaliteitsverbetering, cohesie en eenzaamheid ook aan bod. Voor die vrijwilligers is het ook weer positief. Het kan als een inktvlek werken."