Hoe voorkom je kapotte vuilnisbakken en zwerfafval door statiegeld? Grote steden zijn miljoenen kwijt

Per jaar kost het Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag zo'n 9,4 miljoen euro om bakken te repareren en rotzooi op te ruimen. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau IPR Normag.

Statiegeld werkt wel

Dirk Groot vergaarde als 'Zwerfinator' landelijke bekendheid door jarenlang in het hele land vast te leggen welk zwerfafval hij waar aantreft, en dat vervolgens op te ruimen. Volgens hem werkt statiegeld, ondanks de overlast in grote steden, wel heel goed tegen zwerfafval.

"Vroeger lag de berm vol met blikjes en flesjes. Er zijn nog steeds zat mensen die dat weggooien, maar door de introductie van 15 cent statiegeld op blikjes en flesjes is dat afval geld waard geworden. Sindsdien vind ik zo'n 80 procent minder flesjes en blikjes."

De prullenbak als goudmijn

In de grote steden is het helaas dus een heel ander verhaal, met name in het drukke stadscentrum en rond de stations en toeristische punten. Daar levert het statiegeldsysteem aanzienlijke, onbedoelde neveneffecten op.

Elke dag mogen gemeentereinigers in de steden weer dure, opengebroken vuilnisbakken repareren of vervangen en al het wegwaaiende afval eromheen opruimen. De prullenbakken zijn goudmijnen geworden voor wie aast op het statiegeld.

Eten en drinken onderweg

De Zwerfinator kan de plekken zo aanwijzen waar het fout gaat, zoals bij een metro- en busstation in Amsterdam-Noord. "Dit zijn de hotspots waar veel mensen samenkomen. We eten en drinken tegenwoordig allemaal onderweg."

"Kijk maar, je ziet allemaal mensen lopen met flesjes en blikjes en daar willen ze vanaf zodra het leeg is. En dan ben je al blij dat ze het in de prullenbak gooien. Veel mensen denken toch: ik heb dit blikje voor tweeënhalve euro gekocht, wat kan mij die 15 cent statiegeld nou schelen?"

Inlevermachine op het station

De prullenbakken op straat voor al dat afval zijn ook steeds groter geworden, vertelt hij. "Je kan er niet goed bij als je er iets uit wil vissen, dus dan gaan sommige mensen 'm openmaken. En daar komt een hoop ellende van."

"Er staat wel een hele mooie sticker op dat je je flesjes en je blikjes moet inleveren, maar waar dan?" Inleveren voor statiegeld kost op deze plekken te veel moeite, zegt Groot. "Er staat hier nergens een inlevermachine. Op stations zouden statiegeldmachines komen, maar die zijn er nooit gekomen. Waar blijven ze?"

Statiegeld al jaren gelijk

Het statiegeld is daarnaast ook nog veel te laag, vindt hij. "Er is al 20 jaar geen inflatiecorrectie toegepast op statiegeld. Het statiegeld op grote flessen bedraagt al sinds 2002 25 cent. Sommige mensen denken dan: dat kleine beetje geld, ik ga er niet voor omlopen."

"Mensen die aan de onderkant van de maatschappij leven, houden gelukkig als een soort gemeentewerkers voor ons de boel een beetje schoon. Maar met die kapotte prullenbakken veroorzaken ze wel een nieuw probleem."

Magneetsluiting

"Wat je vaak ziet, is dat bakken met ducttape weer een beetje dicht gemaakt worden. Maar de vogels kunnen er bij, ratten klimmen erin. Je kan die bakken prima met een magneet sluiten, dat zou een oplossing zijn. Dan hoeft het niet kapot."

"Wat ook een probleem is, is dat de overvolle bakken meestal aan het begin van de ochtend door de gemeentereiniging worden geleegd. Dat is niet handig, op het eind van de dag zou veel verstandiger zijn."

400 miljoen investeren

Statiegeld Nederland heeft meer dan 400 miljoen euro liggen, wat door consumenten aan statiegeld is betaald maar niet is uitgekeerd, zegt Groot. "Een enorm bedrag! Laat ze daar bij Statiegeld Nederland maar goede bakken voor de grote steden van bestellen!"

"Ze moeten veel meer investeren in de inname-technologie en niet alleen leuke stickers of geinige reclamefilmpjes met Donnie bedenken."