Friesland is koploper in circulaire economie: zo kreeg de provincie dat voor elkaar

Uit onderzoek van Circle Economy blijkt dat Friesland van alle provincies het beste scoort op circulariteit. Op een groot congres in Brazilië deelt de provincie vandaag haar kennis over het vormgeven van een circulaire economie en het leven met minder afval.

Doelen uit zicht

Hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit Jan Rotmans is positief over de rol van Friesland. "Ze zijn in Nederland echt koploper op dit gebied." Friesland gebruikt volgens het onderzoek 10,6 procent hergebruikte materialen: dat is iets meer dan het Nederlands gemiddelde, en 3,7 procent meer dan het wereldwijde niveau.

Nederland heeft het doel gesteld om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben. Dat betekent dat producten en grondstoffen opnieuw gebruikt worden, en er bijna geen afval de verbrandingsovens meer ingaat. Dat is beter voor het milieu, en moet ons minder afhankelijk maken van grondstoffen uit andere landen, zegt Rotmans. "Als we minder afhankelijk van de grote wereldspelers willen zijn, moeten wij circulair worden."

Intensieve samenwerking

Op dit moment ligt Nederland niet op koers, ziet de hoogleraar. "De circulaire doelen gaan we bij lange na niet halen. We zien de afgelopen jaren een stagnatie." Ook het Planbureau voor de Leefomgeving waarschuwde onlangs dat de circulaire doelen ver uit zicht raken.

Nick Boersma, projectleider bij Friesland Circulair, probeert hier verandering in te brengen. Volgens hem is vertrouwen het sleutelwoord. "We werken intensief samen met bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Je doet veel nieuwe dingen, dus je bent het ook met elkaar aan het uitzoeken. Daarvoor moet je transparant durven zijn en kennis durven delen."

Het Friese karakter

Verder helpt het Friese karakter een handje mee, denkt Boersma. "De Friezen zijn heel erg van het doen, en van het vooral gewoon lekker eerst zelf uitzoeken, en dan laten zien dat het werkt." Op die manier zijn er meerdere projecten van de grond gekomen, zoals een onderzoekscentrum om plastics te kunnen hergebruiken, afvalverwerker Omrin die meer kan recyclen, en projecten rondom bio-based bouwen.

We spreken Boersma in een Friese woning die geïsoleerd is met hennep. "Friese boeren produceren hennep die hier in een lokale fabriek verwerkt wordt tot isolatiemateriaal. Bouwers gebruiken dit om huizen te isoleren. Van land tot pand."

Vertrouwen kweken

Boersma noemt de Friese vezelhennepdeal als een positief voorbeeld. "Daarin hebben we onder meer met gemeentes, opdrachtgevers, bouwbedrijven en boeren afspraken gemaakt over de gegarandeerde afname voor minstens duizend woningen."

Die afspraken zijn volgens hem cruciaal. "Dat zorgt ervoor dat er genoeg vertrouwen is bij de boeren om hennep te gaan telen, en bij de bouwers om het te gebruiken. Deze deal heeft ervoor gezorgd dat er in de hele keten vertrouwen is om hier echt mee aan de slag te gaan."

Nieuwe economie

Omdat Friesland minder dichtbevolkt is dan veel andere provincies, is iets als een hennepdeal makkelijker te realiseren, denkt hoogleraar Rotmans. Toch kunnen ook andere provincies hier een voorbeeld aan nemen, zegt hij. "Die netwerkstructuur, die hechte samenwerking, die focus op lange termijn, dat moet op meer plekken gebeuren. Anders halen we de doelen nooit."

Boersma ziet dat door een duidelijke langetermijnvisie het voor bedrijven aantrekkelijker wordt om geld te investeren in duurzaamheid. "De afgelopen jaren zijn er honderden miljoenen geïnvesteerd in die circulaire economie. Echt serieus geld. En dan bouw je dus ook echt een industrie op met elkaar. Het is niet alleen maar gefröbel, we bouwen echt een nieuwe economie."