
Dit zijn de 12 mooiste bomen van Nederland
Markante bomen met een bijzonder verhaal: daar draait het om bij de 'Boom van het Jaar-verkiezing' van het SBNL Natuurfonds. Wordt het de kabouterboom of toch de geneeskrachtige Iep? Dit zijn de twaalf genomineerden uit de twaalf provincies.
De winnaar van de verkiezing krijgt een feestelijke huldiging, een standplaatsverzorging ter waarde van 2500 euro en gaat verder in de strijd om de titel Europese Boom van het Jaar.
Op deze kaart vind je de locaties van de twaalf genomineerde bomen.
1. De beuk met de moeilijke voeten - Middelburg, Zeeland
Deze beuk staat al 100 jaar in de achtertuin van een pand aan de Herengracht in Middelburg. Aan de onderkant van de stam zijn vergroeiingen ontstaan waardoor het lijkt of de beuk zijn 'voeten' optrekt. Deze vergroeiingen zijn waarschijnlijk ontstaan door hoog water.
2. Captein ter Zee - Vianen, Utrecht
Op de begraafplaats Sparrendreef staat deze rode beuk al 190 jaar. De boom werd geplant aan het hoofd van het graf van zeekapitein J. Carpentier na zijn overlijden in 1829. In de loop der jaren zijn de wortels van de boom om het graf heen gegroeid.
3. De Heksenboom van Zwarte Kaat - Bladel, Noord-Brabant
Deze boom dankt haar naam aan de legende van Zwarte Kaat en de roversbende. Volgens deze legende ontvoerde 'Zwarte Kaat', een vrouw met gitzwart haar en een haviksneus, in 1596 met haar roversbende een baby uit de Hoeve Ten Vorsel in de Brabantse Kempen. Ze dacht dat deze baby magische krachten had en geluk zou brengen.
Ze vluchtte met haar bende en de baby het dorp uit, noemde hem Thomas en voedde hem op als haar eigen zoon. Toen de bende jaren later terugkwam in het dorp nam de broer van Thomas, die wist van de ontvoering, wraak. Samen met andere dorpelingen werd Zwarte Kaat onthoofd. Ze werd begraven op een heuvel buiten het dorp. Op haar graf werd een oude beuk geplant.
4. De Marilandicapopulier - Leeuwarden, Friesland
In de Prinsentuin in Leeuwarden staat de Marilandicapopulier. De Prinsentuin werd aangelegd door prins Willem Frederik van Nassau ter markering van het einde van de 80-jarige oorlog in 1648. Een kenmerk van de boom zijn de diepe groeven die van de voet van de boom doorlopen naar de grote, robuuste takken.
5. De kabouterboom - Saaxumhuizen, Groningen
Deze oude es staat al eeuwenlang op het Groningse Hogeland. Onderaan de holle stam zit een gat waar je naar binnen kan. Deze holling is wel 2 meter breed, naar boven wordt de stam steeds smaller. Een perfecte schuilplaats voor kinderen bij een plotselinge regenbui.
6. De mysterieuze jeneverbes van Zeegse - Zeegser duinen, Drenthe
In de Zeegser Duinen in Drenthe vind je deze grote Jeneverbes. De boom is in de loop der jaren enorm gegroeid, de wortels zijn gemiddeld zo dik als een bovenbeen. Wie goed kijkt ziet boven in de boom jeneverbessen hangen.
7. Iep aan de Amstel-Keizersgracht - Amsterdam, Noord-Holland
De Iep, al eeuwenlang is dit dé boom van Amsterdam, de stad telt 31.000 exemplaren. Deze boom staat er al sinds 1900 en is te vinden op de hoek van de Amstel en de Keizersgracht. Volgens Japanners helpt de knop van de iep tegen kanker. Ieder jaar komen hordes Japanners naar Amsterdam om de knoppen van de iep te snoeien, te drogen en op te sturen naar Japan. In Japan wordt het poeder, gemaakt van de knoppen van de Iep, gebruikt tegen bijwerkingen van chemo. In Nederland is hier ook onderzoek naar gedaan maar er werd geen actieve werking gevonden.
8. De Bakspiekereik - Lattrop-Breklenkamp, Overijssel
Op landgoed Twickel groeit al eeuwen deze zomereik door het dak van een bakspieker, een bakkershuisje. Hoe dit zo gekomen is? Rond 1900 wilde pachter Scholten het huisje uitbreiden met een varkenshok. Barones Van Twickel gaf hier geen toestemming voor omdat er dan een boom gekapt zou moeten worden. Het varkenshok werd daarom om de boom heen gebouwd.
9. De zwarte populier - Opijnen, Gelderland
Aan de Waaldijk in Opijnen staat deze 112-jarige zwarte populier. De boom is bij een dijkversteviging in 1995 bijna gekapt, maar werd toch gespaard. Nu dreigt de boom alsnog gekapt te worden: de dijk moet weer verstevigd worden. Bewoners in de omgeving praten met het waterschap in een poging de boom te redden, dit heeft tot nu toe nog geen resultaat.
10. De scheve linde - Dronten, Flevoland
Landgoed Roggebotstaete in Dronten was tot 1991 onderdeel van de Rijksbomenkwekerij. Zij leverden alle bomen en planten aan de gemeente Flevoland. Deze boom was bedoeld voor het centrum van Lelystad maar werd afgekeurd omdat hij scheef stond. In de stad wilde het bestuur alleen rechte bomen.
11. De 'Oude Dame van Castanea sativa' die alles zag - Vlodrop, Limburg
Deze grootse kastanje staat in het Limburgse Vlodrop. De stam is maar liefst 575 cm dik, bovenaan hangt een enorm bladendek en haar twijgen komen tot op de grond. Vermoedelijk is ze in 1664 geplant door de toenmalige burgemeester van Roermond.
12. De Lijnbaanplataan die alles overleeft - Rotterdam, Zuid-Holland
In het hart van het Rotterdamse centrum, op de Lijnbaan, vind je deze plataan. In 1852 werd deze boom geplant in de tuin van voormalige Coolsingelziekenhuis. De boom overleefde het bombardement in mei 1940 en bloeit ieder jaar weer in alle glorie.
Stemmen kan via de website van de Boom van het Jaar-verkiezing tot woensdag 16 oktober 12:00 uur. De verkiezing werd vorig jaar voor het eerst gehouden, toen won de Troeteleik van Ulvenhout in Noord-Brabant.

Hier springt de gemeente bij om de buurtsuper te behouden: 'Meer dan alleen een winkel'
Waar de buurtsuper verdwijnt, verdwijnt vaak ook de laatste plek waar mensen elkaar nog ontmoeten. In Goudswaard, in de Hoeksche Waard, wisten inwoners dat te voorkomen. Met hulp van een gemeente die zich garant stelde: een landelijke primeur.
Een groeiend aantal dorpen raakt de buurtsuper kwijt. Vaak is er geen opvolger te vinden voor de uitbater, terwijl kosten voor personeel, energie en logistiek oplopen. Daarnaast zetten strengere regels rond tabak en dure franchiseketens het verdienmodel verder onder druk. Uit cijfers van LISA blijkt dat het aantal supermarkten in dorpen met minder dan 5.000 inwoners enorm afneemt: in 1996 waren er nog 1.300 winkeltjes, vorig jaar nog maar 720.
Terug met crowdfunding
Het Zuid-Hollandse dorpje Goudswaard heeft ongeveer 2.000 inwoners. Ook daar dreigde de buurtsuper te verdwijnen. De winkel ging een paar maanden noodgedwongen dicht, tot de dorpsbewoners in actie kwamen om de zaak terug te krijgen.
Ze hebben hun buurtsuper kunnen behouden door een combinatie van crowdfunding en steun van de gemeente. "In totaal was circa 175.000 euro nodig en dat is ook opgehaald. Wij als gemeente Hoeksche Waard staan garant voor de helft van het bedrag. De andere helft is voor risico van de investeerders", legt wethouder Paul Boogaard van Economische Zaken uit.
Geen staatssteun
Met deze aanpak wil de gemeente de inwoners van Goudswaard de mogelijkheid geven zelf bij te dragen aan het behoud van de supermarkt. De gemeente staat daarbij niet garant voor de supermarkt, maar garant voor de investerende inwoners. Een belangrijk onderscheid: overheidssteun is verboden, omdat het zorgt voor oneerlijke concurrentie.
"Daarom is deze constructie juridisch toegestaan en wordt het niet gezien als steun van de gemeente aan een commerciële partij", zegt Boogaard. "Als gemeente geven we geen geld uit, we staan alleen garant. De gemeenteraad heeft het maatschappelijk belang ervan onderkend."
Gemeenschapsgevoel
Goudswaard is een klein dorp, gelegen op flinke afstand van omliggende dorpen. Bovendien is de gemiddelde leeftijd van de inwoners relatief hoog. De supermarkt voorziet niet alleen in de dagelijkse boodschappen, maar is het ook een belangrijke sociale ontmoetingsplek, benadrukt de wethouder.
De buurtsuper is volgens hem dan ook meer dan alleen een winkel: "Het versterkt het gemeenschapsgevoel, het zorgt ervoor dat inwoners hun dagelijkse boodschappen dichter bij huis kunnen doen en dat draagt bij aan de leefbaarheid van Goudswaard."
Sociale voorziening
Als je aan inwoners vraagt wat de allerbelangrijkste voorziening is, dan is dat een winkel voor de dagelijkse boodschappen, weet Boogaard. Dat vinden ze vaak belangrijker dan bijvoorbeeld een bibliotheek of dorpshuis. "Voor al die voorzieningen kunnen we als gemeente wat doen, met lagere huurkosten of subsidies. Voor de belangrijkste voorziening, de buurtsuper mag dat niet."
Daarom zocht de gemeente naar een manier waarop de buurtsuper behouden kon worden. "Tot voor kort hadden we als gemeente geen instrument om commerciële voorzieningen in dorpen te behouden, terwijl deze cruciaal zijn voor de leefbaarheid. Met de garantstelling voor de crowdfunding is dit nu wél mogelijk", legt de wethouder uit.
Toekomst onduidelijk
Deze financiële constructie is uniek in Nederland, maar kan volgens hem ook in andere dorpen en steden een uitkomst zijn om commerciële voorzieningen te behouden. Vanuit verschillende gemeenten is al belangstelling getoond voor de pilot in Goudswaard.
Retaildeskundige Paul Moers deelt het enthousiasme van de wethouder niet. Volgens hem is het initiatief heel sympathiek, maar zal het op lange termijn niet werken. Weggegooid geld, noemt hij het. "De kans van slagen is heel klein. Wethouders overschatten hun eigen kunnen, en hebben niet in de gaten wat ze beloven of doen."
'Zelf naar gemaakt'
Een verdienmodel dat niet werkt, is niet te redden door een garantstelling, zegt Moers. "Een buurtsuper is gewoon niet meer rond te rekenen. Energie, personeel, logistiek, de kosten zijn enorm gestegen. Ik zou die 50 procent aan garantstelling maar vast gaan afschrijven."
Wat de retaildeskundige betreft hebben de inwoners van Goudswaard de sluiting van de winkel aan zichzelf te danken. "Mensen hebben het er zelf naar gemaakt. De leefbaarheid gaat eraan door hun eigen klantgedrag. Mensen gebruiken de buurtsuper voor vergeten boodschappen, maar rijden vervolgens naar de Aldi of Jumbo voor het echte werk."
Negatieve spiraal
Daardoor daalt volgens hem de omloopsnelheid. "Groente en fruit zijn minder vers en dan krijg je een negatieve spiraal. Iedereen kankert dat de buurtsuper verdwijnt, maar niemand wil die paar centen extra betalen." Moers ziet ook het belang van sociale leefbaarheid, maar vindt dat dan maar uit het dorpshuis moet komen.
Wethouder Boogaard laat zich niet uit het veld slaan. Hij denkt dat de lokale supermarkt het financieel gaat redden. "Uit een enquête van de dorpsvereniging werd door inwoners aangegeven dat het ontbreken van een supermarkt als een groot gemis werd ervaren. Dat was ook voorwaarde om eraan te beginnen."
Breder concept
Wel heeft volgens hem de proef alleen kans van slagen als de buurtsuper anders wordt aangepakt dan voorheen. "De pandeigenaar is bereid bij te dragen door de huurkosten te verlagen en de ondernemer kiest er bewust voor om met een aangepast aanbod aan de slag te gaan. Hij wil een breder concept dan enkel een supermarkt."
"Hij richt zich op het versterken van de sociale functie van de winkel, stimuleert ontmoetingen en zet in op de verkoop van lokale producten, bijvoorbeeld via samenwerking met een lokale bakker", zegt de optimistische wethouder. "De toekomst is nooit met zekerheid te voorspellen, maar dit is een veelbelovende start."