Deze school wilde verbod op vapen, maar dat ging niet: 'Zet relatie met leerling onder druk'

Het kabinet start een campagne om ouders bewust te maken van de gevaren van vapen. Want niet alleen ouders zitten in hun maag met rokende en vapende tieners, ook scholen zitten met hun handen in het haar.

Roken? Naar huis!

Rector Eelke van Dijken van de Vrije School ziet dat er flink gerookt en gevapet wordt op zijn school en maakt zich daar grote zorgen over. De school bedacht daarom een plan: als je wordt betrapt op roken of vapen op of rondom school, dan wordt je naar huis gestuurd. Maar het bleef bij een plan: het rookverbod kwam er niet.

"Als je wil handhaven dan zet je de pedagogische relatie met een leerling onder druk", vertelt Van Dijken. "Als je van ons vraagt te handhaven op iets wat gewoon legaal is, dan gebeurt er iets geks en krijg je negatieve energie binnen zo'n school. Daardoor is het ons niet gelukt om zo'n verbod in te voeren."

Nicotine verandert je gedrag

Er wordt steeds meer bekend over de impact van nicotine op je brein. Henrico Stam deed promotieonderzoek aan de Erasmus Universiteit naar de effecten van nicotine en schrok van de uitkomsten.

"De nicotine die met een sigaret of vape geïnhaleerd wordt, bereikt razendsnel het brein via de bloedbaan, in 7 seconden. In het brein leidt dit tot een dopamine-kick", legt Stam uit. "Dit geeft een kunstmatig, onnatuurlijk geluksgevoel. Een beloning, die je daarna graag wilt herhalen. En zo raak je heel snel verslaafd."

Rokers kunnen keuzes niet afremmen

Maar dat is niet alles dat uit zijn onderzoek komt. "Door de stijging in dopamine wordt ook het controlesysteem in de hersenen gedempt. Daardoor kan het bijvoorbeeld moeilijker worden om impulsieve keuzes af te remmen", zegt Stam. Hierdoor kunnen rokers moeite hebben met het verwerken van hun fouten of ze vaker maken.

Nicotine heeft dus daadwerkelijk impact op je gedrag en de gevolgen ervan. "Nicotine is bijna net zo verslavend als bijvoorbeeld heroïne. Als je stopt met roken, dan voel je je heel naar. Deze ontwenning komt door de verlaging van dopamine. Je kan je hierdoor depressief of angstig gaan voelen. Bij jonge mensen is het brein nog volop in ontwikkeling."

'Ik bepaal het lekker zelf'

Juist die jongeren, daar maakt ook staatssecretaris Vincent Karremans zich zorgen over. Hij start vandaag de campagne 'Nee tegen Vapen'. Zijn doel: een rook- en nicotinevrije generatie in 2040.

Maar is zo'n campagne genoeg voor scholen, die zoekende zijn in hun aanpak? "Nee", zegt rector Van Dijken. "Wij hebben dit jaar een intensieve rookcampagne gevoerd en het lijkt alsof leerlingen alleen maar meer verharden in hun eigen overtuiging en zeggen: ik bepaal het lekker zelf wel of ik rook of niet."

Verbod vanuit de politiek

Vaak hebben leerlingen ook het idee dat ze zomaar kunnen stoppen, zegt Van Dijken. Terwijl uit het onderzoek van Stam blijkt dat dat helemaal niet zo is- en dat je juist groter risico loopt op andere verslavingen. "Er is gevonden dat je als roker 5 tot 10 keer meer kans hebt om ook verslaafd te raken aan alcohol, cannabis en aan cocaïne", vertelt Stam.

Wat wil Van Dijken, van de Vrije School in Den Haag, dan graag zien vanuit de politiek? Daar is hij heel duidelijk over. "We willen een verbod in openbare ruimten op vapen en roken voor jongeren. Net als dat er een verbod is op alcohol drinken in het openbaar. Dat wens ik de jeugd echt toe."