Mart op maandag: La Vita in Rosa
Afgelopen zaterdagmiddag bevond ik me in een uitspanning langs de Waal, de rivier dus. Het heette er Appeltern en op enig moment zouden de renners van de Giro d 'Italia daar langskomen.
Overal in de buurt hadden eerzame Nederlandse burgers de kleur roze in hun tuinen, tenten en kleding en haar laten sluipen, overal werd (voor de gezelligheid dan maar) Italiaanse wijn gedronken, in de wijde omgeving was geen pizza meer te krijgen, mensen liepen blij en lachend, kwebbelend over de fysieke eigenschappen van Tom Dumoulin, over terrassen door tuinen en over vlonders en overal was het FEEST.
Feest als: jongens er gaat zo straks iets heel leuks gebeuren wat wij niet altijd meemaken, laten we in ons toch tamelijk grijze bestaan de zaak door een echt roze bril bekijken: lang leve de Giro; cin cin.
Ha, daar kwam de reclamekaravaan. Mensen klapten, namen foto's, hoopten op kleine, nietszeggende cadeautjes die als centen in het dubbele rijen dik publiek zou worden gestrooid en toen werd het weer even stil op de weg langs de dijk.
De drie koplopers werden als directe afgezanten van een hogere macht met geschreeuw en applaus verwelkomd en toen een onverlaat riep dat de man in het geel Maarten Tjallingii was, steeg een waar gehuil boven de groep enthousiaste vaderlanders op.
Weer even stilte op de weg, ondoordringbare stilte die, enkele minuten later plaats maakte voor helikoptergebrom in de verte en ja…daar kwamen we…jongens geweldig….daar kwamen 195 profwielrenners aan…in een keurig gangetje, schouder aan schouder draaiden ze de dijk op, een enkeling wierp een bidon in het publiek dat klapte en klapte…tot de laatste auto's van een lange sliert achter het peloton verdwenen was en er op nieuw stilte viel.
In het land van Maas en Waal. Als je goed luisterde hoorde je de stem van Boudewijn de Groot nog:
Daar trekt over de heuvels en door het grote bosDe lange stoet de bergen in van het circus Jeroen Bosch
De lange stoet de bergen in van het circus Jeroen Bosch
En we praten en we zuipen en we lachen allemaal…
Dit lied, precies vijftig jaar geschreven door Lennaert Nijgh, zit in ons DNA en De Groot wil het nooit meer zingen.
En ik zie nu beelden uit 2016 die precies passen bij de tekst, geschreven in 1966.
Toen overigens de Giro ook in het buitenland startte (Monaco) en Gianni Motta drie weken later won. Er startten toen 100 man; neen, geen enkele Nederlander.
Terug naar afgelopen zaterdag. Ik gooide de vraagstelling op in een luisterend gezelschap van zo'n drie honderd weldenkende Nederlanders: waarom gebeurt dit? Waarom deze bijna collectieve opwinding? Waarom deze nieuwe kleur in ons bestaan (tot en met de das van onze koning)?
Waarom de vele pagina's en rubrieken vol nieuws over een wielerwedstrijd die, als die elders was gestart, nauwelijks een driekwart kolommetje ruimte had gekregen.
En de appendix- vraag luidde: waarom doen we dit niet bij de Ronde van Nederland?
Ik moest uitleggen dat ook die race bestond en dat die nauwelijks in eigen land gevolgd wordt, niet dagelijks op de nationale televisiezender te zien is, ergens een kleine bijrol in de kranten krijgt en al helemaal geen mensen naar de boorden van straten, lanen, pleinen, parken en wegen brengt, zoals nu ineens gebeurt.
Laat staan dat we die koers met een kleur identificeren.
Waarom is dat?
O.k., het was een vraag waar ik het antwoord wel op wist, maar retorische vragen mogen zo nu en dan gesteld worden, nietwaar? En het zette de luisteraars aan tot nadenken en discussie.
In principe rijdt er in de Ronde van Nederland (met welk commercieel voorvoegsel dan ook) zo'n beetje dezelfde kwaliteit renners rond en in ieder geval met meer bekende (Nederlandse) namen.
Voor het vinden van etappeplaatsen heeft men hier te lande de grootste moeite, nergens doet een burgemeester of een provinciebestuur ruimhartig de knip open, nergens is men enthousiast om ook die wielerwedstrijd te volgen op de manier die we nu drie dagen konden zien, voelen en waar we deels verbaasd en ook deels blij over waren.
Gelukkig…we konden nog ergens voor warm lopen, was het niet de nationale voetbalploeg, dan maar 200 renners van veelal onbekende signatuur, rijdend in voor ons veelal onbekende ploegen…maar dit was de Giro…die bijna mystieke wielerkoers uit Italië die we eens in de zoveel jaar in Nederland tegenkomen omdat onze centen goed blijken te zijn voor de Italiaanse organisatoren die in eigen land ook de eindjes aan elkaar moeten knopen en die dan maar naar Apeldoorn, Nijmegen en Arnhem trekken voor het begin van hun koers die dinsdag in Catanzaro (waar?) verdergaat.
Ik vond het fascinerend de mensen rond me te zien in hun enthousiasme voor het onbekende, het vreemde, het vooral mystieke. Iemand riep: "Wie waren die koplopers?" Een ander riposteerde:" Wat maakt dat uit joh, leuk toch die drie mannen die we niet kenden en herkenden…'t zal me worst wezen, ik heb een pracht dag…ober kan ik nog een wit wijntje krijgen…"
Sport als benevelend vertier voor de mens van nu. Nog niet lang geleden waren wielrenners leugenaars, bedriegers, jokkebrokken, recidivisten en misbaksels. Ze werden uitgekotst en met de nek aangekeken, maar de mens vergeeft blijkbaar snel en doet een roze T-shirt aan en klapt hard en is blij.
Een opgewonden, jonge vrouw vertelt me dat ze Tom Dumoulin in het passeren herkende:" Wel een stuk hoor," lacht ze er verontschuldigend bij.
Het grappige is dat de koers nu Appeltern al tien minuten verlaten heeft en richting finish in Nijmegen snelt. Binnen in het ruime etablissement staat de televisie aan en kijkt een uiterst selectief groepje mensen (twee man om precies te zijn, ik ben een van hen) naar het scherm. De roze menigte buiten, danst, zingt, drinkt en heeft plezier. Niemand lijkt geïnteresseerd in de koers van het moment. Waarom ook eigenlijk?
Straks wint Marcel Kittel, denk ik.
De zon staat hoog deze middag en ik hoor vaag de stem van Boudewijn de Groot in de verte:
Onder de gouden hemel in de zilveren zon…
Maar ook:
't Is koudvuur dus het geeft niet en het komt niet in de krant…
Nou, deze Giro d 'Italia-start komt dus juist wel in de publiciteit. In grote mate zelfs, wijds, door Bacchus besprenkeld, juichend, enthousiast en onverwacht.
Blijkbaar hadden "we" zo'n start van een roze wielerrit nodig.
Gelderland op zijn allerbest.
Word je er ziek van? En meer van jullie vragen over airconditioning beantwoord
Een ventilator, betere zonnewering of toch een airco aanschaffen om je huis te verkoelen? Vanwege de oplopende temperaturen kiezen steeds meer mensen ervoor een airco te laten plaatsen. We vroegen wat jullie hierover wilden weten.
Jullie vragen worden beantwoord door Madeleen Helmer, adviseur Hitteadaptatie Nederland van Klimaatverbond Nederland en Kornelis Blok. Hij is als emeritus hoogleraar gespecialiseerd in energiesystemen. Ook zit hij in de Wetenschappelijke Klimaatraad.
1. Hoeveel stroom verbruikt airconditioning per jaar?
Dat hangt natuurlijk af van hoe je de airco gebruikt, begint Blok. "Een airco verbruikt gemiddeld 100 kilowattuur (kWh) per jaar. Dit is een gemiddelde over warme en minder warme jaren. Als je weet dat een gemiddeld huishouden jaarlijks 2.400 kWh aan stroom verbruikt, dan is een airco een vrij bescheiden verbruiker. Daarbij draait de airco maar een paar uur per dag, terwijl de cv-ketel bij veel mensen de hele winter staat te loeien. Daarom valt het nogal mee qua stroomverbruik."
"Hebben we het over verschillende type airco's dan verbruikt een mobiele airco, waarbij je de slang uit het raam hangt, meer elektriciteit dan een gewone split airco met een binnen- en buitenunit", gaat Blok verder. "Voor alle apparaten, of het nu om koelkasten, wasmachines of airco's gaat, zijn er Europese normen vastgesteld en die worden steeds strenger", vertelt Blok. "Zo zijn er airco's met een lager energielabel B en C en die verbruiken meer stroom dan airco's met een hoger energielabel A en A+. Je kunt je voorstellen dat de Europese Unie airco's met een lager energielabel op den duur kan verbieden."
2. Hoeveel warmte stoot een airco uit naar buiten?
"In dichtbebouwde gebieden met veel huizen dicht op elkaar en waar iedereen een airco heeft, kan het een graad warmer worden", vertelt Blok. "Wanneer airconditioning een huis koelt, wordt de warmte die uit het huis wordt gehaald weer naar buiten geblazen."
"Dus de hoeveelheid die het huis kouder wordt, zorgt ervoor dat de buitenlucht met een vergelijkbare hoeveelheid opwarmt."
3. Is airconditioning slecht voor het milieu?
Er zijn twee redenen om kritisch naar airconditioning te kijken, zegt Blok. "Een airco gebruikt elektriciteit die voor iets minder dan de helft wordt opgewekt met fossiele brandstof en dat zorgt natuurlijk voor uitstoot."
Een andere reden heeft te maken met het koelmiddel dat de airco nodig heeft. "De binnenunit blaast koele lucht naar binnen, maar er zit ook een toeter buiten. Tussen deze twee onderdelen loopt koelmiddel heen en weer. Als dat koelmiddel ontsnapt dan is dat ook een broeikasgas", legt hij uit.
"Je hebt verschillende soorten koelmiddelen. Zo heb je ook klimaatvriendelijke soorten. Veel airconditioning die een binnen- en buitenunit hebben, gebruiken nog dat koelmiddel dat een broeikasgas uitstoot", gaat hij verder.
Volgens Blok zijn er daarom regels opgesteld over het installeren van airconditioning. "Zo moet een installateur gecertificeerd zijn, omdat hij ervoor moet zorgen dat een installatie wordt aangelegd of afgekoppeld zonder dat het gas naar buiten ontsnapt."
4. Word je er ziek van?
Nee, want airconditioning verkoelt het lichaam en dat is belangrijk, zegt adviseur Hitteadaptatie Helmer. "Het is goed om in een koele ruimte te verblijven. Als er geen andere manier is om een ruimte gekoeld te krijgen dan is de airco vaak de laatste oplossing."
Maar hiermee ontstaat een nieuw risico, ziet zij. "Wat we vaak zien is dat mensen de airco te koud zetten. Dus dat je dan een te groot verschil hebt tussen de temperatuur binnen en buiten. Het advies luidt dat het verschil tussen binnen- en buitentemperatuur niet meer dan 8 graden zou moeten zijn. Zet je de airco bijvoorbeeld op 18 of 19 graden dan is dat niet gezond en kost dat ook nog veel energie."
"Volgens de GGD kun je bij een temperatuur van ongeveer 26 graden prima zonder airco als we het rustig aan doen en genoeg drinken", zegt Helmer. Het hangt ook een beetje af van wie je bent, vertellen beide deskundigen. Blok voegt hieraan toe dat "zeker kwetsbare ouderen boven de 75 jaar erg gevoelig zijn voor hitte." Voor hen kan een airco een uitkomst zijn om gezondheidsklachten te voorkomen.
5. Zijn huurorganisaties verplicht om een airco te plaatsen in een te warme woning?
Sinds 2021 zijn woningbouworganisaties verplicht om maatregelen te nemen tegen oververhitting in nieuwbouwwoningen. "Dus als een woningbouwcorporatie een nieuwe woning bouwt, zijn ze verplicht om ervoor te zorgen dat een woning voldoende koel kan blijven", vertelt Blok.
"Dit doen zij op verschillende manieren, zoals met het plaatsen van buitenzonwering, wat heel effectief is. Mocht dit niet voldoende zijn, dan kan er overwogen worden om een airco te plaatsen. Dit geldt dus niet voor bestaande woningen", voegt Blok toe.
6. Wat is een beter alternatief om je huis te verkoelen?
Volgens Blok is de beste manier om je huis te verkoelen ervoor zorgen dat de hitte buiten blijft. "Dit kun je op verschillende manieren doen door het plaatsen van binnen- en buitenzonwering. Je kunt kiezen uit schermen die langs het raam recht naar beneden gaan of een zonnescherm dat uitklapt."
Hij geeft nog een tip: "Wat ook goed werkt is het plaatsen van een grote boom voor je raam zodat je minder zonlicht naar binnen krijgt in de zomer. Je moet dan denken aan leilindes. Dat zijn bomen die vlak gesnoeid zijn. Naast elkaar vormen ze een dicht bladerdek en zo heb je een natuurlijk zonnescherm."
Helmer voegt daaraan toe dat voor mensen met een kleine tuin gevelgroen zoals wingerd ook goed helpt tegen de hitte. "Het voorkomt dat de stenen muren sterk opwarmen en is ook goed voor bijen en andere insecten."
Helmer kent in haar eigen omgeving mensen die ook op een creatieve manier het zonlicht buiten proberen te houden. "In Nederland hebben we het probleem dat we enorme ramen hebben. Het risico dat het zonlicht naar binnenkomt is heel groot. Ik zie daarom steeds meer mensen die grote lakens op het balkon spannen voor de ramen."
Ook binnenshuis kunnen mensen maatregelen treffen om hun huis te verkoelen. "Je kunt het eerst proberen met een ventilator, zegt Blok. "Een ventilator maakt het huis niet kouder, maar het voelt wel kouder aan en dat kan heel prettig zijn."
"En verder is het heel belangrijk dat als het buiten warmer is dan binnen, dat je het huis dicht houdt, ook je slaapkamer. Sluit alle ramen en deuren en zet ze weer open wanneer het buiten koeler is dan binnen", voegt Helmer toe.
7. Is verwarmen via airconditioning in de winter financieel aantrekkelijk?
Dat is zeker zo, zegt Blok. "Airconditioning werkt in feite net zoals een warmtepomp. Alleen gebruik je een warmtepomp meestal voor je gehele woning en airconditioning heb je meestal voor één kamer. De airco blaast in dit geval warme lucht de kamer in."
"Als je bijvoorbeeld in een klein appartement woont en je hebt toch behoefte aan airconditioning, dan kun je het in de winter gebruiken om je appartement mee te verwarmen." Dit is een efficiënte manier, weet Blok. "Want je hoeft maar één investering te doen. Bovendien is het goedkoper dan verwarmen op aardgas en daardoor financieel aantrekkelijk. Alleen, let wel op het energielabel", waarschuwt hij tot slot.