Zelensky ontslaat leden van zijn kabinet om corruptie: dit is er aan de hand

Een grote schoonmaak in het Oekraïense kabinet van president Zelensky. Meerdere onderministers en hoge functionarissen stappen op of worden ontslagen vanwege corruptie. Historicus Arend Jan Boekestijn legt uit wat er aan de hand is en wat het betekent.

Het is een lange lijst van mensen die zelf ontslagen nemen of zijn ontslagen. Onder anderen de onderminister van Defensie is ontslagen, Vjatsjeslav Sjapovalov. Een hoge adviseur van president Volodymyr Zelensky, Kyrylo Tymosjenko, is ook de laan uitgestuurd. En ook de Oekraïense hoofdaanklager Oleksiy Symonenko werd vanochtend ontslagen.

Geld en regeringsauto's

Minister van Defensie Oleksi Reznikov zou ten onrechte enorm veel geld hebben uitgegeven aan voedsel voor militaire eenheden ver van het front. Hijzelf is niet ontslagen, maar zijn onderminister Sjapovalov dus wel. Adviseur Tymosjenko zou dure regeringsauto's voor privégebruik hebben ingezet.

Hoofdaanklager Symonenko zou tijdens jaarwisseling op vakantie zijn geweest in Spanje met de auto van een van belastingontduiking verdachte zakenman. Bovendien werd Vasyl Lozinsky, onderminister van Infrastructuur, zondag al ontslagen omdat hij op heterdaad was betrapt toen hij een steekpenning ontving.

Interview Zelensky

Regeringsleiders riepen Zelensky eerder al op om te werken aan de hoeveelheid corruptie in zijn land. Eerder in een interview met Mariëlle Tweebeeke van Nieuwsuur reageerde de president nog als door een adder gebeten toen zij hem vroeg naar corruptie.

Later in het interview zegt hij dat de onderzoeken waar Tweebeeke zich op baseert dezelfde waarde hebben als de onderzoeken die Rusland gebruikt om Oekraïners voor nazi's uit te maken. Volgens de corruptie-index Transparency International staat Oekraïne op plek 122 (er zijn er 180, Rusland op 136, Nederland op plek 8).

Prioriteiten

Het lijkt op een grote schoonmaak, zegt Boekestijn. "Het gaat om vijf plaatsvervangend ministers en vijf regionale officiers. Wat er precies aan de hand is, weten we niet. Het klinkt allemaal fout. Maar overal waar zoveel geld stroomt, ligt corruptie op de loer. Oekraïne was voor de oorlog een corrupt land."

"Dit land probeert Poetin van het lijf te houden. Dan staan dit soort corruptieproblemen op de tweede plaats", zegt Boekestijn. Zelensky doet er nu iets aan, vooral om de wapenleveranties in stand te houden. "Ik kan me heel goed voorstellen dat hij doodsbang is dat het corruptieargument ervoor zorgt dat het Westen Oekraïne niet meer steunt."

Rechtsstaat

Corruptie uitroeien is ontzettend lastig, zegt Boekestijn. "We willen het, maar het lukt eigenlijk niet." Dat komt omdat je volgens Boekestijn een rechtsstaat nodig hebt om corruptie een halt toe te roepen.

"Je moet je voorstellen: als de baas van de publieke omroep geld in zijn zak stopt, wordt hij berecht door onafhankelijke rechters. Dat is een heel veel landen niet zo. In Oekraïne heb je een hele gebrekkige rechtsstaat. Sommige dingen zijn goed, maar sommige dingen zijn fout. Het is een heel kwetsbaar land."

Geld wegsluizen

Zelensky's handen zelf zijn ook niet helemaal brandschoon, vertelt Boekestijn. "Overal waar openbare aanbestedingen plaatsvinden, is extreem gevoelig voor corruptie. Zelensky was een buitengewoon succesvolle cabaretier en acteur. Hij werd uitgezonden op een zender van een hele rijke oliecharg. Een deel van het geld dat hij verdiende had hij weggesluisd naar Cyprus en Belize."

Boekestijn vindt dat een land in oorlog tegen Poetin niet keihard afgestraft moet worden om corruptie. "Ga maar eens in dat land leven. Als iedereen corrupt is, is het ontzettend lastig om dat niet te doen."

Europese Commissie

Maar tegelijkertijd gaan er miljarden naar Oekraïne om het land te steunen in de oorlog. Moet je dan niet juist bij elke euro heel goed opletten wat er gebeurt? "Maar bij elke aanbesteding, er zijn er zoveel, is het zo gemakkelijk om vriendjes te bellen", zegt Boekestijn.

"De Europese Commissie vindt deze reorganisatie onvoldoende, hebben ze gezegd. Zelensky wil er ook iets aan doen. Hij is doodsbang dat dit tegen hem wordt gebruikt." In Berlijn wordt het al tegen hem gebruikt, door de linkerkant van de politiek die niet mee wil met plannen om tanks te sturen naar Oekraïne. "Poetin trekt de champagnefles open."