Woningen moeten van het gas af, maar gemeenten weten niet hoe

In 2030 moeten 1,5 miljoen woningen gasvrij zijn en daarvoor zijn de gemeenten verantwoordelijk. Bestuurders van gemeenten plaatsen bij dit plan een duidelijke 'maar': ze moeten eerst van het Rijk weten welke opties er zijn om woningen gasvrij te maken.

Die 1,5 miljoen gasloze woningen in 2030 staan in het Klimaatakkoord. Maar wie gaat dit oppakken? De rol hiervoor ligt bij gemeenten, maar voor de bestuurders is het nu helemaal niet duidelijk hoe ze dat moeten doen en welke instrumenten daarvoor beschikbaar zijn.

Haalbaar en betaalbaar

"Wat we hebben afgesproken in het Klimaatakkoord, willen we ook heel graag doen", aldus Lot van Hooijdonk, bestuurder bij Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en wethouder duurzaamheid in Utrecht van GroenLinks.

Volgens haar zijn al heel veel gemeenten hard aan het werk om woningen gasvrij te maken, maar ze voegt er aan toe: "Waar we nog wel aandacht voor vragen is dat de randvoorwaarden echt op orde moeten zijn. Het moet haalbaar en betaalbaar zijn voor mensen. De gemeenten zelf moeten voldoende instrumenten in hun gereedschapskist hebben om het ook echt te kunnen doen. We willen het heel graag, maar de komende jaren wordt het erop of eronder of we het ook kunnen doen."

De verwarming de hele winter op 13 graden

Marly Zevenhoek woont in Amsterdam en strijdt voor een warmtepomp. Haar argument om een warmtepomp te krijgen, is duidelijk. "Het is beter aan alle kant voor het milieu en Groningen staat op zijn grondvesten te schudden. Dat vind ik gewoon niet kunnen."

Zevenhoek verwarmt haar huis nu door de zon. "De cv staat nu op 13 graden en dat probeer ik dan de hele winter zo te houden. Dat is vorig jaar hele winter gelukt." De plek waar Zevenhoek het vaakst zit, aan de eettafel, wordt verwarmd door een warmtepaneel. "Als ik dan op de bank lig, doe ik een extra trui aan en pak ik een deken, want daar is dan wel echt koud."

Marly kreeg geen akkoord van de woningbouw

"Maar het liefst wil ik natuurlijk een warmtepomp", zegt Zevenhoek. De gemeente Amsterdam wil huurders van sociale huurwoningen daar een subsidie van 5000 euro voor geven, voor de aanschaf en installatie van die pomp. Maar de woningcorporatie van Zevenhoek gaat niet akkoord. "Ik deed de aanvraag voor huurders, maar het laatste kruisje op het formulier was bedoeld voor toestemming van de woningcorporatie, maar die toestemming krijg ik dus niet."

Een advocaat bekijkt nu de mogelijkheden in de zaak van Zevenhoek, om dat laatste kruisje op het aanvraagformulier toch te krijgen.

'Gemeenten kunnen het niet alleen'

Van Hooijdonk, van VNG en GroenLinks Utrecht denkt ook dat er niet alleen naar de gemeente moet worden gekeken om woningen gasvrij te maken: "Het ligt in hoge mate bij het Rijk, omdat de haalbaarheid en betaalbaarheid voor bewoners toch heel erg afhangt van het financiële speelveld en dat wordt landelijk gemaakt."

En ook als het om wet- en regelgeving gaat, heeft Van Hooijdonk hulp nodig van de overheid. "Wat voor mogelijkheden krijgen wij als gemeenten? Die worden ook landelijk gemaakt. Dus we hebben het Rijk hard nodig aan de financiële kant en de kant van wetgeving."

'Begin gewoon'

Toch vindt Annelies Huygen, onderzoeker bij TNO en werkzaam in de werkgroep Aardgasvrij Wonen, dat gemeenten nu al moeten kijken naar wat kan. "Het is een hele nieuwe ontwikkeling om woningen gasvrij te maken. En er is nog weinig bekend over hoe je dit kunt doen. Ik bedoel bijvoorbeeld hoe je bewoners kunt betrekken en hoe je de processen moet organiseren."

Huygen pleit er dan ook voor dan gemeenten gewoon moeten beginnen. "Dat is het allerbelangrijkste. En dat gemeenten gaan beginnen waar het goed kan: daar waar de kosten laag zijn, daar waar bewoners het willen, daar waar je mooie projecten kunt opzetten om van te leren en dat we tot schaalbare concepten komen."