Wat minister Grapperhaus kan leren van de Spaanse sekswet

Spanje werkt aan een wet die seks strafbaar stelt als er niet duidelijk mee wordt ingestemd. De provincie Andalusië geldt daarbij als voorbeeld. Minister Grapperhaus van Justitie wil iets soortgelijks in Nederland. Wat kan hij van Spanje leren?

Grapperhaus wil dat seks zonder duidelijke toestemming, strafbaar wordt gesteld. Hij gaat daarvoor een wet voorbereiden. De huidige wet kan alleen maar toegepast worden, als een persoon zich duidelijk verzet heeft. Volgens de minister is dat niet voldoende, omdat vrouwen soms te angstig of psychisch verdoofd zijn om zich voldoende te verzetten, waardoor het líjkt alsof er geen weerstand wordt geboden.

If a woman does not expressly says yes, everything else is no.

Vice President Carmen Calvo, 12 juli 2018

Zweden als voorbeeld

Met het voorstel volgt Minister Grapperhaus het voorbeeld van landen als Zweden en Spanje. Het Scandinavische land wordt gezien als gidsland op het gebeid van gelijkheid van partners die seks hebben of willen hebben. Partners moeten in Zweden vooraf een duidelijke instemming geven.

Om dit in de praktijk te faciliteren zijn er apps die in deze noodzaak voorzien. Volgens kenners heeft de invoering van de wet er toe geleid dat men bewuster is geworden dat wederzijdse goedkeuring nodig is. Het is onduidelijk tot hoeveel aanklachten en rechtszaken de wet in Zweden heeft geleid. Amnesty International liet onlangs wel weten dat het lage aantal 'aangiftes in behandeling' sinds de invoering in 2018, aan het stijgen is.

Gendergelijkheid en onvrijwillige seks: The Nordic Paradox

Recent onderzoek zou aantonen dat in landen met een grote mate van gendergelijkheid, onvrijwillige seks tussen partners vaker voorkomt. De onderzoekers vergelijken de Zweedse situatie met de situatie in Spanje.

Volgens gezamenlijk onderzoek van de Spaanse Universiteit van Valencia met de Universiteit van Malmö (Zweden) blijkt dat de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen in Spanje groter is dan in het Scandinavische land, maar dat het aantal gemelde gevallen van onvrijwillige seks, zoals misbruik, aanranding en verkrachting in Spanje lager ligt dan in Zweden. Deze situatie wordt onder wetenschappers 'The Nordic Paradox' genoemd.

Een nieuwe Spaanse wet

In Spanje is intussen een wet in voorbereiding die om een duidelijke instemming van beide partners vraagt. In de toekomst kan in alle andere gevallen sprake zijn van een strafbaar feit. Aanleiding voor het Spaanse wetsvoorstel waren straatprotesten van voornamelijk vrouwen, nadat de rechter lagere straffen uitdeelde aan een groep mannen die een jonge vrouw hadden verkracht en misbruikt.

Op camerabeelden in de Noord-Spaanse stad Pamplona was te zien dat zij zich maar beperkt tegen de groep verzette, waardoor de openbaar aanklager weinig ruimte had om de verdenking van verkrachting hard te maken.

Andalusië

De Spaanse provincie Andalusia geldt daarbij als voorbeeld. Daar is al langere tijd een wet van toepassing die onvrijwillige seks duidelijk strafbaar stelt.

Volgens correspondent Edwin Winkels dienen de wetten als voorbeeld voor de Spaanse wetsvoorstellen. Hij wijst er op dat de Spaanse justitie met de nieuwe wet niet meer hoeft te wachten op een aangifte. Grapperhaus wil dit in Nederland ook mogelijk maken.