Wat gebeurt er als de scheidsrechter niet luistert naar de VAR? En andere vragen over dit systeem beantwoord

Hulp bij het maken van beslissingen tijdens voetbalwedstrijden: de scheidsrechter kan daarvoor rekenen op de VAR. Toch is er ook discussie over dit systeem. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie over de VAR wilden weten.

Emeritus hoogleraar sportstatistiek en mathematische besliskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen Gerard Sierksma, en scheidsrechter Bas Nijhuis geven antwoord op jullie vragen.

1. Wanneer kan de VAR worden ingeschakeld?

Om doelpunten te checken, bij rode kaarten, bij strafschopsituaties en bij persoonsverwisselingen, zegt Nijhuis. "Met persoonsverwisselingen wordt een situatie bedoeld waarin de scheidsrechter een verkeerd rugnummer aanwijst. Dit EK maakte Joey Veerman bijvoorbeeld een overtreding, en vervolgens gaf de scheidsrechter Tijjani Reijnders een gele kaart. Maar toen de VAR werd ingezet, bleek dat dat fout was en is dat alsnog gecorrigeerd."

Een VAR mag niet ingezet worden bij een beslissing over een verkeerde doeltrap of corner, gaat Nijhuis verder. "Maar ook niet als een bal over de zijlijn gaat bij een aanval. Tenzij er daarna sprake is van een doelpunt, rode kaart, strafschop of persoonsverwisseling."

2. Wat gebeurt er als de scheidsrechter het niet eens is met de VAR?

De beslissing van de scheidsrechter is altijd leidend, zegt Sierksma. "Het is puur een systeem dat de scheidsrechter helpt bij het nemen van beslissingen."

Nijhuis: "Dus als de VAR vindt dat er een rode kaart gegeven moet worden, maar de scheidsrechter vindt een gele kaart passender, dan wordt het een gele kaart. Hetzelfde geldt voor strafschoppen. Als de VAR zegt dat die er moeten komen, en de scheidsrechter is het daar niet mee eens, dan komen die er ook niet." Maar bij buitenspel kan een scheidsrechter niet in discussie gaan. "Dat wordt feitelijk vastgesteld."

3. Waarom is er gekozen voor de VAR?

Sierksma: "Voorheen was er een grote discrepantie tussen wat mensen op hun tv-scherm zagen en wat de scheidsrechter zag. Zo konden miljoenen kijkers, door behulp van vertraagde beelden, zien of het buitenspel was. Maar de scheidsrechter zag die beelden niet. Daarom liepen de ervaringen van het publiek en de scheidsrechter vaak uiteen."

Daarom is er in Nederland gekeken naar een nieuw systeem. Toen is de VAR, oftewel, de Video Assistant Referee geïntroduceerd. "Het idee hierachter is dat de scheidsrechter dezelfde beelden kan zien als de mensen thuis, maar dan nóg veel preciezer", zegt Sierksma.

Zowel Sierksma als Nijhuis zien dat er veel discussie is over de VAR. Hoewel dit systeem kan helpen bij het maken van nauwkeurige beslissingen, vindt Sierksma dat het is doorgeslagen. "Door het de computer te laten regelen, wordt de emotie uit het voetbal gehaald. En bij sport gaat het nou juist om de beleving, juichen, lol. Wij, als toeschouwers, moeten door een technologisch oordeel geloven dat het klopt."

Nijhuis kan zich voorstellen dat mensen tegen zijn. "Je moet inderdaad oppassen dat het geen computerspelletje wordt. Aan de andere kant: hoe vaak wordt de VAR nou echt ingezet? As je gemiddeld rekent over een heel jaar, zit je op nog niet eens drie per weekend. Dat valt reuze mee."

4. Waarom dragen spelers geen bodycam? Dit zou betere beelden opleveren en meer duidelijkheid verschaffen bij beslissingen

Hier wordt soms al mee geëxperimenteerd tijdens trainingen, weet Sierksma. "Maar dat werkt niet optimaal. Zodra de spelers dichtbij elkaar lopen, kan het systeem kortsluiting krijgen." Het lijkt Nijhuis ook niet comfortabel zitten tijdens een wedstrijd.

5. Waarom duurt het zo lang voordat een VAR-beslissing wordt genomen?

Bij het EK zijn er zo'n veertig camera's, vertelt Nijhuis. "Als een VAR wordt ingezet, wordt er heel zorgvuldig gekeken: uit welke hoek kunnen we het het beste zien? Nauwkeurigheid is daarbij het belangrijkst, tijd minder. Sommige situaties zijn heel moeilijk, dan kan het wel lang duren."

Hoeveel beelden er precies worden bekeken, hangt erg van de situatie af, vervolgt Nijhuis. "Als er iets op de rechterkant van het veld gebeurt, dan vallen linker camera's af. Maar van die overgebleven twintig probeer je natuurlijk wel de beste beelden te zien. Dat kan soms wel een aantal minuten duren."