Wat deed koningin Wilhelmina in Londen tijdens Tweede Wereldoorlog? Koninklijk Huis maakt archief verder openbaar

Wat deed koningin Wilhelmina precies in Londen tijdens de Tweede Wereldoorlog? Historici en volgers van het Koninklijk Huis kunnen zich verheugen op het antwoord, want volgend jaar gaat het particulier archief van de familie Oranje-Nassau verder open.

Het particuliere archief van het Koninklijk Huis is tot nu toe beschikbaar tot 1934, maar op 1 januari 2024 komt daar verandering in. Dan breidt koning Willem-Alexander de toegang tot het archief uit naar 1948. Daarmee wordt niet alleen de hele regeerperiode van koningin Wilhelmina toegankelijk voor onderzoekers. Ook de periode van de Oranjes tijdens Tweede Wereldoorlog wordt vrijgegeven.

Koninklijk archief

Om de zoveel tijd openbaart het koningshuis nieuwere delen van archieven. De laatste openbaring van het koninklijk archief was in 2014. Dat het nu weer gebeurt is best bijzonder, vertelt koningshuisdeskundige Justine Marcella.

"Tijdens de regeerperiode van Beatrix gebeurde dat niet zo snel. We zien dat Willem-Alexander steeds meer informatie toegankelijk maakt. Dat past bij de historicus die hij is."

Toestemming nodig

Het particuliere archief van het Koninklijk Huis loopt terug tot de dertiende eeuw. Er zit van alles in: van menukaarten van staatsbanketten tot persoonlijke brieven. Omdat het een particuliere verzameling is, vallen de documenten van de Oranjes niet onder de Archiefwet.

Niet iedereen kan er dus zomaar bij. Onderzoekers hebben schriftelijke toestemming nodig om de bronnen in te zien.

Drugsgebruik

Historici en kenners kijken uit naar de nieuwe openbaring. Tot nu toe had maar één persoon inzage in de documenten in de tijd van Wilhelmina. Dat was de in 2016 overleden historicus Cees Fasseur, die uiteindelijk een tweedelige biografie over haar schreef.

"Beetje bij beetje worden we wijzer over Wilhelmina", vertelt Marcella. Toch wil de deskundige meer weten. "Hoe zit het met de geruchten over de rol van Bernhard tijdens de Tweede Wereldoorlog? Was Wilhelmina's vlucht naar Engeland toeval tijdens de oorlog? En waarom gebruikte ze drugs? Ik ben benieuwd of we straks wijzer worden." Ze stipt bovendien de rol van Juliana aan. Die zou onderbelicht zijn. Ze hoopt dat de openstelling van nieuwe documenten daar nieuw licht op werpt. "Echt spitten, dan kan nu!"

Woedeuitbarstingen

Naar het drugsgebruik van Wilhelmina is overigens al eerder onderzoek gedaan. Zo schreef historicus Cees Fasseur erover in zijn biografie. Het zou gaan om 'Pervitin', wat toen gold als medicijn en nu als harddrug crystal meth bekend staat.

In 2016 schreef rechtshistoricus Marcel Verburg dat de soms ondoorgrondelijke beslissingen van Wilhelmina en haar woedeuitbarstingen mogelijk met die drugs te maken hadden.

Eerst huiswerk doen

Koningshuisdeskundige Marcella zit in ieder geval klaar in januari om een aanvraag in te dienen. Ondanks dat de link nu nog niet werkt, staat hij al wel vastgepind op het bureaublad van haar computer. Wat ze precies wil opvragen uit het archief weet ze nog niet.

"Ik zal eerst goed mijn huiswerk moeten doen en dan een goede onderzoeksvraag formuleren."