Wanneer het invoeren van een suikertaks zin heeft (en wanneer niet)

Geen btw meer op groente en fruit, een mogelijke vleestaks: er zijn veel initiatieven voor het verbeteren van onze gezondheid. En elk idee heeft zo z'n voor- en tegenstanders. Zo ook de suikertaks: werkt die nu echt? We vroegen het experts.

En die zijn het erover eens: het werkt alleen als er ook genoeg andere maatregelen genomen worden.

Lage belasting

Hoe zit dat dan? Allereerst is het belangrijk om te kijken naar de definitie van de suikertaks, zegt hoofdonderzoeker Public and Occupational Health Wilma Waterlander van het Amsterdam UMC. "Het is mogelijk om het in te voeren op alle suikerhoudende producten, zoals snoep en chocolade. Dan heb je het over een bredere taks."

"Maar in Nederland gaat het vaak over belasting op suikerhoudende dranken, niet over een bredere inzet", zegt hij. En dat heeft niet eens iets te maken met onze gezondheid. "De belasting is erg laag, zo'n 9 procent. Het beïnvloedt nauwelijks de keuzes van de consument", zegt expert voeding en gedrag Sandra Klunder van het Voedingscentrum.

Schoolvoorbeeld

In het Verenigd Koninkrijk is de suikertaks in ieder geval al een succes. 1 jaar na de invoering van de suikertaks nam de consumptie van suiker uit frisdranken al met 10 procent af. Het Verenigd Koninkrijk is daarmee een schoolvoorbeeld door het 'drietrapssysteem' dat daar werd ingevoerd, zegt onderzoeker Waterlander.

Het systeem maakt namelijk onderscheid tussen producten zonder suiker, een beetje suiker en veel suiker. Hoe meer suiker, hoe meer belasting: "Dat werkt heel goed omdat mensen minder producten kopen met veel suiker, maar ook omdat producenten suiker uit hun producten halen zodat ze onder het lagere tarief vallen."

20 procent

Ook in België geldt een suikertaks op frisdranken, maar dat zorgt er daar nog niet voor dat mensen minder suiker kopen, zegt voedingswetenschapper Christophe Mattys van de KU Leuven. "Het komt neer op zo'n 3 of vier 4 cent per blikje cola. Het heeft geen toegevoegde waarde in de context van gezondheid."

Een suikertaks werkt pas als suikerhoudende producten een stuk duurder worden, zegt ook voedingswetenschapper Mattys. "In de Latijns-Amerikaanse landen zijn er positieve resultaten waardoor wetenschappers het eens zijn dat een suikertaks zeker 20 procent moet zijn."

Gedragsverandering

Maar volgens Mattys zijn er ook andere belangrijke factoren die kunnen zorgen dat het een succes wordt: "Het is de bedoeling dat het geld dat met die taks wordt verdiend, effectief wordt geïnvesteerd in de verlaging van btw op groente en fruit."

En dat zou een groot verschil maken. Volgens Sandra Klunder van het Voedingscentrum is de prijs namelijk een hele belangrijke factor voor menselijk gedrag. Naast gemak en smaak bepaalt prijs ook wat we eten. "Als een product aanzienlijk duurder is en gezondere alternatieven goedkoper, dan zul je dat merken in aankoopgedrag."