Waarom laten we nog steeds asielzoekers toe als er geen plek is? En andere vragen over de situatie in Ter Apel beantwoord

Voor het eerst filmde EenVandaag binnen de deuren van het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Naar aanleiding van onze reportage vroegen we wat jullie wilden weten over de situatie in de opvanglocatie.

Verslaggever Floris Prenger, die de situatie in Ter Apel al lange tijd volgt voor EenVandaag, geeft antwoord op jullie vragen.

1. Waarom laten we nog steeds asielzoekers toe als er geen plek is?

Omdat daar Europese afspraken over zijn gemaakt, legt Prenger uit. "Nederland hoort bij de ondertekenaars van het Vluchtelingenverdrag." Dit is een verdrag dat door de Verenigde Naties is opgesteld in 1951. Hierin staat dat mensen die gevaar lopen, bijvoorbeeld vanwege hun nationaliteit, politieke overtuiging, godsdienst of seksuele identiteit, recht hebben op bescherming.

Maar dat is niet de enige reden, zegt Prenger. "Door de Dublinverordening - waarin wordt bepaald welk land verantwoordelijk is voor het in behandeling nemen van asielverzoeken - moeten vluchtelingen zich registreren in het eerste land waar zij aankomen. Daarna begint hun procedure."

Althans, dat is de bedoeling. Vaak reizen mensen door naar andere landen. "Er is onvoldoende capaciteit om dat te handhaven", vertelt Prenger. "Hierdoor blijven in de praktijk veel asielzoekers niet in het land waarin ze zijn aangekomen."

2. Waar komen de bussen vandaan die vluchtelingen naar Ter Apel brengen?

Het is een misvatting dat vluchtelingen met 'speciale bussen' vanaf de grens naar Ter Apel worden vervoerd, zegt de verslaggever, die de afgelopen maanden meer dan tien keer in Ter Apel is geweest. De mensen die naar Ter Apel gaan, komen op eigen houtje of met het openbaar vervoer naar het landelijke aanmeldcentrum.

Er gaan wel bussen vanaf Ter Apel naar andere opvanglocaties. Dat zijn vaak touringcars van het COA, de dienst die verantwoordelijk is voor de opvang van asielzoekers. "Vanwege het gebrek aan (brandveilige) slaapplekken in Ter Apel vervoeren zulk soort bussen sinds kort ook mensen naar de nachtopvang in de gemeente Stadskanaal. In de ochtend worden ze weer opgehaald om terug te gaan naar het terrein in Ter Apel", legt Prenger uit.

3. Waarom maken de asielzoekers hun leefruimten zelf niet schoon?

In reguliere asielzoekerscentra wordt bewoners dat wel gevraagd, vertelt woordvoerder Edward Ernst van het COA. Daar staat in de huisregels dat je zelf je eigen kamer moet schoonhouden, en ook de gezamenlijke ruimten. Schoonmaakspullen voor hun eigen kamer moeten bewoners zelf aanschaffen, die voor de gezamenlijke ruimten worden door het COA geregeld.

Maar in Ter Apel is dat anders. Bewoners in de nachtopvang wordt gevraagd afval en wegwerpdekens zelf weg te gooien, maar het schoonmaken voor de volgende bewoners gebeurt door schoonmakers. Dat heeft alles te maken met de omloopsnelheid. Prenger vertelt daarover: "Zo komen er bijvoorbeeld veel mensen tegelijkertijd aan. Daarvan blijven sommigen een dag, 2 dagen of soms 10 dagen. Als je hele lange stressvolle reis achter de rug hebt zonder slaap en je niet weet hoe lang je kunt blijven, kan ik me voorstellen dat schoonmaken niet altijd prioriteit heeft "

Het COA ziet dat er bij sommige leefruimten sprake is van 'slijtage'. De voorkeur wordt nu gegeven aan het onderbrengen van mensen, legt de woordvoerder van het COA uit. "Dat gaat koste van het onderhoud."

4. Waarom wordt het leger niet ingezet om tenten en alle andere basisvoorzieningen neer te zetten?

Daar wordt sinds een week naar gekeken, weet Prenger. "Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg van Migratie is nu in gesprek met het leger. Er wordt onderzocht of er kazernes zijn waar asielzoekers opgevangen kunnen worden."

Er is volgens hem tot nu toe nog geen kazerne geweest die asielzoekers heeft opgevangen.

5. Wat doet de beveiliging tegen agressie en vechtpartijen?

In het aanmeldcentrum in Ter Apel loopt veel beveiliging rond, benadrukt Prenger. "Er zijn namelijk veel opstootjes, woordenwisselingen en fysieke gevechten, soms zelfs met messen. Het risico op incidenten is aanzienlijk."

Maar er wordt niet gecontroleerd op mogelijke wapens, omdat het aanmeldcentrum geen gevangens is, legt hij uit. Er zijn daarom bijvoorbeeld geen detectiepoortjes aanwezig. Ook worden mensen op het terrein niet gefouilleerd. "Wat de beveiliging wél doet, is de-escaleren. Dus ingrijpen als er een vechtpartij plaatsvindt."

6. Hoe is over het algemeen de sfeer daar?

Volgens Prenger lopen veel mensen in het aanmeldcentrum op hun tenen. "Van iedereen wordt erg veel gevraagd", ziet hij. "Dat geldt voor de mensen die in de asielprocedure zitten, maar ook voor de beveiligers en voor het COA-personeel. Het is nu alle hens aan dek."

Wat de verslaggever opvalt, is dat de asielzoekers er voornamelijk aan het hangen zijn. "Je kunt ook niets: zolang asielzoekers een procedure hebben lopen, mogen ze niet werken. Ze vervelen zich en dat brengt ook een soort loomheid met zich mee."

"De reis naar Nederland is al enorm intensief voor asielzoekers", gaat hij verder. "Dan kom je in Ter Apel terecht en zit je met zijn allen op een kluitje. Je weet niet wat morgen gaat brengen: je wordt hier de hele dag door ondervraagd of je moet dingen uitleggen in een taal die je niet kent."