Waarom het ook maatschappelijk van belang kan zijn dat Uber-chauffeurs in dienst gaan

Uber kreeg ruim een half jaar geleden te horen dat ze hun chauffeurs een contract moesten aanbieden. Toch is dat nog niet gebeurd. En dat heeft volgens experts nadelige gevolgen voor de hele maatschappij. "Beide partijen moeten inschikken."

Het was een historische uitspraak in september 2021: Uber moest alle 4000 chauffeurs in Nederland een contract geven. Een half jaar is er echter geen enkele chauffeur in dienst genomen en rijden ze nog steeds als (schijn) zelfstandigen.

Een tandloze tijger

Docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam Johan Zwemmer noemt dat 'opmerkelijk'. "Het was een scherp vonnis van de rechter: 4000 chauffeurs moesten een contract krijgen. Maar het ging mis doordat de rechter het aan beide partijen overliet en er geen consequenties aan verbond. Het vonnis werd een soort tandloze tijger."

Uber zegt zelf het vonnis niet te kunnen opvolgen. "Dat is inderdaad best lastig", beaamt Zwemmer. "Uber ziet zichzelf als een platform en werkt met een ander model dan traditionele taxibedrijven, waarvoor de bestaande CAO is opgesteld."

Maatschappelijk probleem

Het gebrek aan arbeidsovereenkomsten is niet alleen een probleem voor de chauffeurs, vervolgt hij. "Het is ook een maatschappelijk probleem."

"We hebben in dit land afgesproken dat iemand die afhankelijk is van een bedrijf in zijn inkomen, een werknemer is. Dat betekent dat je meebetaalt aan het sociale vangnet, maar daar ook gebruik van kan maken als ze bijvoorbeeld arbeidsongeschikt worden."

Solidariteit

Bij Uber-chauffeurs, die volgens de rechter onder het gezag van het bedrijf vallen, gaat dat op twee punten mis. "Ten eerste gaat het om solidariteit. De chauffeurs dragen nu niet bij aan verzekeringen, premies en andere belastingafdrachten."

En daarbij kan het voorkomen dat ze zonder verzekering hun baan verliezen of arbeidsongeschikt raken, en ze wel door het sociale vangnet geholpen moeten worden. Ook bouwen ze vaak te weinig pensioen op, wat tevens een probleem van de maatschappij kan worden."

Oplossing

Is er een oplossing? Zwemmer benadrukt dat Uber moet inzien dat de huidige situatie niet houdbaar en verantwoordelijk is. "Maar aan de andere kant moet vakbond FNV begrijpen dat Uber geen ouderwets taxibedrijf is, en dus een andere CAO nodig heeft. Bijvoorbeeld een met een hoger salaris en lagere toeslagen."

"De rechter laat met het sanctieloze vonnis zien ook niet goed te weten wat de juiste oplossing is. Die moet komen uit een gesprek tussen beide partijen, waarin er van beide kanten wordt geschikt.

Sturing vanuit de overheid

Hoe het in de toekomst zal gaan, vindt Zwemmer onduidelijk. Hij benadrukt dat sturing vanuit de overheid gewenst is. "Het kabinet is vier jaar bezig geweest met wat we nu moeten met zelfstandigen, maar kwam niet verder dan een advies uit een commissie", zegt hij.

"Voor de zomer stuurt minister van Sociale Zaken, Van Gennip, een brief met wat ze wil gaan doen met de zelfstandigen. Dan weten we dus wat de regering gaat doen. Tot die tijd blijven we dit soort kwesties houden, waarbij de rechter het overlaat aan de partijen, die er meestal niet uit komen."