Waarom de vaccinatiegraad in Marokko veel hoger is dan in Nederland: 'Islam promoot juist vaccineren'

In Nederland daalt de vaccinatiegraad de afgelopen jaren af. Vorig jaar zakte deze onder baby's en peuters zelfs onder de 90 procent. In Marokko daarentegen is 99 procent van de mensen ingeënt, wat doen ze daar anders? "Vaccineren tegen ziekte is halal."

Kinderen vaccineren om ze te beschermen tegen ziektes: in Nederland gebeurt dat dus steeds minder, terwijl in Marokko bijna iedereen ingeënt is.

Niet-westerse migratieachtergrond

De vaccinatiebereidheid is hier onder meer laag onder mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, weet viroloog en epidemioloog Roel Coutinho. Hij was jarenlang directeur van het Centrum Infectieziektenbestrijding van het RIVM.

Coutinho vindt dit opvallend: "Het gekke is natuurlijk dat de vaccinatiedeelname juist heel erg hoog is in de landen waar men vandaan komt." Hij wijst daarbij naar Marokko, maar ook naar andere Afrikaanse landen.

Andere uitdagingen

In Marokko is er, net als in Nederland, een rijksvaccinatieprogramma volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), vertelt gezondheidswetenschapper Charifa Zemouri, die de WHO ook adviseert.

"Kinderen worden daar ook gevaccineerd tegen de bof, mazelen en de rodehond (BMR, red.)", legt ze uit. "Ze krijgen het vaccin wel op andere momenten, namelijk met 9 in plaats van met 14 maanden zoals in Nederland."

Andere uitdagingen

Wel zijn er daar andere uitdagingen bij het vaccineren, benadrukt Zemouri. In Marokko zijn afgelegen gebieden en bovendien wordt het land ook geteisterd door natuurrampen, zoals de grote aardbeving van afgelopen september.

"Sinds half september is in de rurale regio Souss-Massa een mazelenuitbraak, dit kan verband houden met de aardbeving die daar plaatsvond", vertelt ze. "Het is bekend dat bij rampen vooral in afgelegen gebieden mensen hogere kansen hebben op infectieziektes en dat vaccinatieprogramma's vertragingen oplopen."

'Vaccineren is halal'

Ondanks deze uitdagingen ligt de vaccinatiegraad er hoger dan in Nederland. Dat komt volgens Zemouri vooral omdat de Marokkaanse bevolking de noodzaak van inenten inziet. "Zowel in de afgelegen gebieden als in de stedelijke gebieden. Sinds invoering van BMR-vaccin in Marokko zijn de sterftecijfers met 84 procent gedaald, meldt het Marokkaanse ministerie van Volksgezondheid."

Daarnaast speelt religie ook een grote rol, vervolgt de gezondheidswetenschapper. "Er is een internationale theologische consensus dat vaccineren tegen ziekten halal is. De islam promoot juist vaccinatie, want wij geloven dat 'je eerst je kameel moet vastbinden en dan op God moet vertrouwen'." Deze uitspraak moedigt preventieve maatregelen aan, zegt Zemouri. "Zelfs in islamitische landen met een sharia-wetgeving."

Teken van integratie?

Dat de vaccinatiegraad in Nederland onder migrantengroepen veel lager ligt, noemt de gezondheidswetenschapper integratie. "De tweede en derde generatie Nederlanders met een migratieachtergrond kunnen net zoals de autochtone Nederlandse bevolking een lagere vaccinatiebereidheid hebben om precies dezelfde redenen."

"We zien dat bijvoorbeeld vluchtelingen uit Syrië en de eerste generatie migranten - denk aan de gastarbeiders in jaren 60 - juist een hele hoge vaccinatiebereidheid hebben, omdat ze het kennen van hun land van herkomst en de noodzaak van vaccineren inzagen", legt ze uit.

'Gevaar niet meer zichtbaar'

De onwil hier om te vaccineren komt door verschillende factoren, vertelt Coutinho. "Kijk, toen het vaccinatieprogramma begon, dat is nu 75 jaar geleden, kende iedereen ziektes als polio, mazelen, rodehond. Iedereen wist hoe gevaarlijk dat was."

"Maar inmiddels zijn die ziektes helemaal niet meer zichtbaar. En daarmee verdwijnt ook de angst en heeft men het gevoel dat het niet meer nodig is", vervolgt de epidemioloog. Tegenwoordig is er juist meer angst voor bijwerkingen en is er veel wantrouwen, ziet hij.

Niet vaccineren door geloof

En ook in Nederland speelt geloof een rol in niet vaccineren, maar hier zorgt het juist voor een omgekeerd resultaat. "Van oudsher was er in Nederland altijd een groep die op grond van de Bijbel zich niet liet vaccineren", legt Coutinho uit. "Een groep die altijd vaccinaties heeft geweigerd, omdat ze zeggen: 'Je mag niet ingrijpen in de wereld van God.' Dat is eigenlijk niet veranderd, hoewel die groep wel iets kleiner wordt."

Als het aan de voormalig RIVM-directeur ligt, moet er alles aan worden gedaan om de vaccinatiegraad in Nederland weer omhoog te krijgen. "Een vaccinatie is in het belang van jezelf, van je eigen kinderen, maar het is ook een publieke belang", benadrukt hij tot slot. "En dat publieke belang begint steeds zwaarder te wegen."