Waarom de politie moeilijk vat krijgt op reljongeren: 'Veel speelt zich online af in besloten groepen'

Met alle technische mogelijkheden zou je misschien verwachten dat het voor de politie een eitje moet zijn om reljongeren online in de gaten te houden en te voorkomen dat het misgaat. Toch is dat niet zo. "Er gebeurt veel in besloten groepen."

In de Schilderswijk in Den Haag en in de wijken Overvecht, Kanaleneiland en Zuilen in Utrecht kwam het deze maand meerdere keren tot geweld tussen relschoppers en de politie. Er werden tientallen arrestaties gedaan en relschoppers kregen gebiedsverboden. De politie krijgt er maar moeilijk vat op en dat heeft meerdere oorzaken.

'Heftiger geworden'

Jongerenwerker Joselito Hasselnook ziet een toename van oproepen tot rellen via social media. "Het afgelopen halfjaar is het echt heftiger geworden. Rivaliserende wijken jutten elkaar op met video's. Ze zeggen dat ze naar een andere stad komen en laten daar soms wapens bij zien. 'Zorg dat je klaar staat', zeggen ze erbij."

Joselito heeft een goede band met de jongeren en ze laten hem geregeld van dit soort video's zien. "Het is echt steeds gekker aan het worden", zegt hij. Hij werkt in Apeldoorn. De problemen zijn daar niet zo ernstig als in de Randstad, maar hij is bang dat de trend wel overwaait naar andere gebieden.

Afhankelijk van tips

Onderzoeker maatschappelijke veiligheid Arnout de Vries van TNO ziet dat het lastiger is geworden voor de politie om deze groepen jongeren in de gaten te houden. "Er gebeurt veel in beslotenheid op Instagram, Telegram en Snapchat. Vergeet ook niet online games waar ze elkaar ontmoeten. Allemaal besloten groepen waar de politie geen zicht op kan krijgen."

Infiltreren in zo'n groep gebeurt maar sporadisch. Alleen als er sterke vermoedens zijn, niet bij elke mogelijke rel. "Ze zijn echt afhankelijk van tips van burgers die dit soort oproepen op social media voorbij zien komen. Het nadeel daarvan is dat het dan vaak al te laat is." De nieuwe privacywetgeving en socialmediaplatforms die hun gebruikers willen beschermen, maken het de politie niet makkelijker. "Facebook grijpt in als ze berichten zien over terrorisme of kinderporno' maar op dit gebied nog niet", zegt De Vries.

Meer mogelijkheden

Om sociale media in de gaten te houden, heeft de politie nu twintig digitale wijkagenten in dienst. Burgemeester Peter den Oudsten van Utrecht wil websites en sociale media waarop wordt opgeroepen tot rellen, sneller uit de lucht kunnen halen.

Volgens De Vries is het belangrijk te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om online in te grijpen. "Een burgemeester kan gebieden afsluiten en mensen verwijderen, dat zou online ook moeten kunnen."

Blijven praten

Jongerenwerker Hasselnook zegt: "Het is belangrijk dat ik blijf praten met de jongeren om op de hoogte te blijven van wat er online speelt. Als het echt uit de hand dreigt te lopen, kan ik de politie waarschuwen. Dat zeg ik ook tegen de jongeren als ik zoiets zie. Hoewel we een goede band hebben, moet ik het dan doorgeven. Dat is soms best een struggle."