Vooral 50-plussers in pensioenbesturen, terwijl nieuw stelsel juist jongere generaties geld kan kosten

Dertigers en veertigers, middenin hun carrière, zitten nauwelijks aan tafel bij pensioenbesturen. De gemiddelde leeftijd van bestuurders is ver boven de 50. Dit terwijl juist de jongere groep moet uitkijken voor de nadelen van het nieuwe pensioenstelsel.

Dat blijkt uit een rondgang van EenVandaag bij de tien grootste pensioenfondsen. Bij de ingang van het nieuwe pensioenstelsel lopen juist dertigers en veertigers risico op een zogenoemd 'pensioengat'. Daarvoor waarschuwt hoogleraar Pensioeneconomie Casper van Ewijk van de Universiteit Tilburg.

Van potten naar potjes

Op dit moment wordt de Pensioenwet in de Eerste Kamer behandeld. Als de wet dit voorjaar wordt aangenomen, moeten de pensioenfondsen vóór 2027 zijn overgestapt naar een nieuw pensioenstelsel. In dat nieuwe stelsel krijgt iedere pensioenspaarder een eigen spaarpotje bij zijn of haar pensioenfonds.

Nu zit al het geld nog in één collectieve pot voor alle spaarders. Eind vorig jaar berekende De Nederlandsche Bank dat er 1.428 miljard euro in 168 potten van pensioenfondsen en pensioenverzekeraars zit. De miljarden uit die grote potten moeten dus worden verdeeld in kleine potjes. Een pensioenspaarder blijft gewoon aangesloten bij een pensioenfonds, legt Van Ewijk uit. "Maar in het nieuwe stelsel kun je inzien wat jouw persoonlijke deel van het totaalvermogen is. Het pensioenfonds geeft aan hoeveel er voor jou apart wordt gezet."

Oude stelsel: jong subsidieert oud

Geld dat werkenden maandelijks in de pensioenpot stoppen, wordt meer waard omdat de pensioenfondsen ermee beleggen. Die ingelegde euro's van jongere pensioenspaarders leveren meer op dan die van oudere pensioenspaarders, simpelweg omdat er meer jaren mee kan worden belegd.

Toch bouwen jonge en oude pensioenspaarders, voor elke euro die zij inleggen, evenveel pensioen op. Jonge deelnemers subsidiëren dus de oudere: de zogenoemde doorsneesystematiek. Uiteindelijk worden jonge pensioenspaarders ook oud en zij worden dan weer gesubsidieerd door de generaties na hen.

Nieuw stelsel: neem 'eigen' rendement mee

Dat jongeren ouderen helpen aan een mooi pensioen is een solidaire gedachte, maar het systeem is moeilijker vol te houden als de bevolking vergrijst. Dan moet een te kleine groep werkenden een te grote groep gepensioneerden subsidiëren, terwijl die groep werkenden niet meer op de steun kan rekenen van de generaties daaronder.

Daarom wordt in het nieuwe pensioenstelsel deze doorsneesystematiek afgeschaft: als jouw ingelegde pensioengeld jarenlang meer waard wordt via jouw pensioenfonds, zie je dat rendement terug als je met pensioen gaat. "Nu betalen jongeren te veel en ouderen te weinig", zegt Van Ewijk. "In het nieuwe systeem betaalt iedereen voor zichzelf. Je krijgt er dus meer pensioenrecht voor terug."

Pensioengat dertigers en veertigers

Voor mensen die nu bijna tegen hun pensioen aanzitten, verandert er niet zoveel. Zij hebben jarenlang geld ingelegd en krijgen dat binnenkort terug in de vorm van pensioen. Ook voor jonge pensioenspaarders die nog maar net beginnen valt het mee: zij hebben nog niet zoveel jaren oudere generaties gesubsidieerd en in het nieuwe stelsel krijgen zij nog jarenlang de tijd om hun pensioen te laten groeien.

De groep die er mogelijk wèl slecht vanaf komt, zijn de dertigers en veertigers van nu. Zij hebben namelijk al jarenlang oudere generaties gesubsidieerd, maar dat gaan jongere generaties in het nieuwe stelsel niet meer voor hen doen. Het pensioen valt dan lager uit dan verwacht, oftewel ze krijgen te maken met een pensioengat.

Hard maken voor compensatie

"Sommige pensioenspaarders hebben nu zo'n 20 jaar te veel premie betaald", zegt Van Ewijk. "Dat zou goed werken als ze nog eens 20 jaar minder premie zouden betalen, maar dat gaat in het nieuwe stelsel niet gebeuren." Voor deze groep werkenden ontstaat dus het pensioengat.

Om dat gat te dichten zal deze groep zich hard moeten maken voor compensatie. Dat moet worden geregeld als de pensioenfondsen de miljarden van het oude naar het nieuwe stelsel overhevelen: dat geld kan maar één keer verdeeld worden. Maar juist de groep dertigers en veertigers is ondervertegenwoordigd in de pensioenbesturen.

Pensioenbestuurders gemiddeld 56

EenVandaag bekeek de samenstelling van de besturen van de 10 grootste pensioenfondsen van Nederland. Van de 107 pensioenbestuurders zijn er 87 ouder dan 50 jaar: dat komt neer op ruim 81 procent.

De gemiddelde leeftijd van een pensioenbestuurder is ruim 56 jaar. Het derde pensioenfonds van Nederland, Metaal en Techniek, heeft met een gemiddelde van 62 jaar het oudste bestuur.

Terughoudend met indexatie

Pensioeneconoom Van Ewijk vindt het zorgelijk dat er maar weinig jongere generaties in de pensioenbesturen zitten. "Er wordt zometeen veel geld verdeeld. Dat kan maar één keer gebeuren. Momenteel wordt de pensioenwet in de Eerste Kamer behandeld. Daar komen ook vooral ouderen aan het woord."

Hoeveel er straks nog beschikbaar is voor compensatie voor mensen in het midden van hun carrière hangt af van hoeveel geld de pensioenfondsen in kas hebben. Van Ewijk vindt daarom dat pensioenfondsen terughoudend moeten zijn met het verhogen van de pensioenen tot aan de overstap naar het nieuwe stelsel: "Er wordt nu wel erg makkelijk gesproken over indexatie op dit moment. Alles wat je nu extra uitgeeft aan de oudere generatie, kun je niet uitgeven aan jongere werkenden."

Solidariteit tussen generaties

Volgens de Pensioenfederatie kan niet gezegd worden dat dertigers en veertigers niet vertegenwoordigd zijn in de pensioenbesturen. De koepel voor pensioenfondsen benadrukt dat in het bestuurswerk solidariteit tussen de verschillende generatie centraal staat. Dat ligt ook vast in de code waar pensioenfondsen zich aan moeten houden.

Voorzitter Ger Jaarsma van de Pensioenfederatie ziet wel dat er nog wat te winnen valt: "Het zou zeker goed zijn als er meer dertigers en veertigers in die besturen zouden zitten. Een bestuur dat bestaat uit een diverse samenstelling kan vanuit meerdere perspectieven besluiten nemen dan een groep van bestuurders die sterk op elkaar lijken."