Voor Tjerk en Mariska is een handicap geen beperking meer tijdens het gamen: 'Andere spelers hebben het niet in de gaten'

Gamen met een spierziekte of na een verlamming? Lange tijd waren er niet veel mogelijkheden wanneer je een beperking had. Maar 'aangepast gamen' neemt een vlucht, waardoor gamers met een beperking nog weinig verschil merken met andere spelers, zeggen ze.

Een van hen is Tjerk Kraus (25), die tot een jaar geleden vanwege zijn spierziekte geregeld na een tijdje moest toekijken wanneer zijn vrienden aan het gamen waren, omdat hij last van zijn vingers kreeg. Nu kan hij, met zijn aangepaste controller, weer volledig meedoen. "Dat geeft een heel fijn gevoel, dan voel je je niet de mindere."

Spierziekte

Tjerk heeft de progressieve spierziekte Duchenne. Dat houdt in dat zijn spieren steeds minder sterk worden. "Tot mijn elfde jaar kon ik nog lopen en een paar jaar geleden gamede ik nog met een normale controller. Maar mijn vingers zijn scheef gaan groeien en ik heb minder kracht."

Hij ging al over op een lichtere kindercontroller, maar ook die kon hij op een gegeven moment niet lang meer vasthouden, zegt hij. Even leek het erop dat hij zijn favoriete game, het voetbalspel FIFA, niet meer goed kon spelen.

Toekijken als anderen gamen

"Als mijn vrienden speelden, moest ik soms afhaken vanwege kramp, pijn of vermoeidheid. Dat was erg frustrerend. Op een gegeven moment vond ik het genoeg en besloot ik op onderzoek uit te gaan. Ik wilde ook weer meedoen."

Hij kwam terecht bij de stichting NMA Gaming, waar hij hulpmiddelen aangereikt kreeg voor een aangepaste controller. Die stichting heeft als doel om iedereen te kunnen laten gamen, ongeacht de beperking.

Speciaal op maat gemaakt

En dat lukte bij Tjerk, want sinds een jaar kan de fanatieke gamer weer volledig mee met zijn vrienden en andere spelers. Dat doet hij via een speciaal op maat gemaakte setup, een opstelling van knopjes en pookjes, waarmee hij de spelcomputer bedient. Zo heeft hij twee knoppen bij zijn hoofdsteun, die hij met de zijkant van zijn hoofd kan indrukken.

Hij is er erg mee geholpen, zegt hij. Maar zo goed als hij enkele jaren geleden was, zover is hij nog niet. "Een paar jaar geleden zat ik bij de laatste vier om de eSporter van voetbalclub Go Ahead Eagles te worden. Het duurt nog even voordat ik dat oude niveau haal. Maar het lukt me wel om beter te worden."

YouTube-kanaal

Dat laat hij onder andere zien op zijn YouTube-kanaal. Daarop plaatst de fanatieke gamer wekelijks video's. Hij beheert het kanaal niet alleen als hobby, maar Tjerk wil er iedereen ook mee laten zien hoe 'aangepast gamen' er bij hem uitziet.

Dat is handig voor anderen met een beperking, want die kunnen bij hem terecht als ze iets willen weten. "Ik krijg regelmatig vragen binnen van anderen welke instellingen het beste werken. Ik vind het hartstikke leuk om ze daarmee te helpen."

Via ademhaling besturen

Ook Mariska Kruissink (28) werd door dezelfde stichting geholpen als Tjerk met aangepast gamen. Ze liep 4 jaar geleden hersenletsel op, raakte halfzijdig verlamd en hield er motorische problemen aan de linkerzijde van haar arm en hand aan over. "Daardoor lukt het mij niet om de kleine knopjes te besturen. Ook kan ik niet tegelijkertijd de controller bedienen en naar het scherm kijken."

Haar op maat gemaakte setup ziet er anders uit dan die van Tjerk. Zo maakt ze gebruik van een joystick, een geavanceerde muis met twaalf knoppen en heeft ze een zuig-blaasschakelaar. Via haar ademhaling kan ze figuurtjes in het spel bedienen.

'Hebben het niet in de gaten'

Mariska was tijdens haar revalidatie bang dat ze nooit meer zou kunnen gamen, wat van kinds af aan haar grote hobby was. "Het was zo'n opluchting dat het met hulpmiddelen alsnog kon. Ik had toen echt een wow-moment, want ik had zelf al van alles geprobeerd, zonder succes."

Nu draait ze als vanouds mee in het online survivalspel dat ze het liefst speelt. Ze vertelt de medespelers in de online wereld regelmatig over haar beperking, al is dat eigenlijk niet nodig. "Vaak hebben ze het in eerste instantie niet eens in de gaten."

Minder behendig en snel

Haar beperking belemmert haar daarom niet tijdens het spelen van spelletjes. "Maar zo behendig en snel als ik hiervoor was, dat ben ik niet meer", zegt ze. "Al is dat ook helemaal niet waarom ik game. Het gaat me veel meer om het sociale aspect."

Anderen ontmoeten is voor Mariska dan ook een belangrijke reden om binnenkort mee te doen aan het allereerste Nederlandse gametoernooi voor mensen met een beperking. Ook Tjerk is daarbij, net als zo'n 15 andere gamers uit Nederland en België met een beperking.

Aangepast gamen neemt een vlucht

Het toernooi laat zien dat aangepast gamen sprongen maakt. Zo ontwikkelen ook grote bedrijven binnen de gamewereld steeds meer hulpmiddelen voor spelers met een beperking. "Er zijn de laatste jaren enkele aangepaste controllers op de markt gekomen", zegt organisator Paul van der Made van het allereerste HiPerks Accessibility Tournament dat in Eindhoven plaatsvindt.

Hij weet zelf hoe ingewikkeld het kan zijn om videospellen te spelen met een beperking. In 2013 werd hij getroffen door een hersenbloeding. Daardoor is zijn rechterarm verlamd en heeft hij, net als Tjerk en Mariska, hulpmiddelen nodig om te kunnen gamen.

'Maakt niet uit met hoeveel handen je speelt'

In de ideale wereld kunnen mensen met een beperking altijd meedoen met reguliere eSporttoernooien, zegt Paul van der Made. En dat gebeurt ook steeds vaker, maar het is nog niet vanzelfsprekend. Hij wijst op speciale competities die over de hele wereld worden georganiseerd. De gamer vergelijkt deze met de Paralympische Spelen.

Maar de toernooiorganisator benadrukt dat een handicap geen beperking hoeft te zijn tijdens het gamen. "Als je online speelt is iedereen gelijk. Je weet niet of iemand een man of vrouw is, waar iemand vandaan komt of met hoeveel handen er wordt gespeeld. En dat is ook het punt. Het heeft niks te maken met waar je geboren bent, je hebt gewoon pech gehad."

Bij elkaar komen

Het toernooi dat Paul van der Made organiseert is niet puur competitief bedoeld, maar vooral een sociale gelegenheid. "Het bij elkaar komen om te spelen maakt het extra leuk, want leven met een beperking kan erg eenzaam zijn."

Zo staan Tjerk en Mariska er ook in, zeggen ze. Alhoewel, geeft Tjerk met een glimlach toe: "Als ik meedoe, wil ik toch ook wel graag winnen."