Voor de derde keer corona! Hoe dan? Waarom de één nooit besmet raakt en de ander steeds weer positief test

Drie keer positief testen op corona, hoe kan dat? We vroegen een viroloog waarom sommige mensen meerdere infecties krijgen, terwijl anderen de dans steeds lijken te ontspringen.

'De uitslag van de test is positief. Dit betekent dat u corona heeft.' Ik klik de pagina dicht en open deze opnieuw. Heb ik voor de derde keer corona? Kan dat überhaupt? Voor zover ik weet ken ik niemand die drie keer besmet raakte met het coronavirus. Vrienden en collega's ook niet.

Niet overdreven onverstandig

Oké, ik zou mezelf niet willen omschrijven als 'ontzettend voorzichtig'. Ik heb onlangs Kerst gevierd met net iets meer familieleden dan werd geadviseerd. En een verjaardag of etentje bij vrienden sla ik niet graag over. Maar als ik mijn tijdlijnen op social media mag geloven doen vrij weinig mensen dat.

Anderzijds (zelf)test ik me een ongeluk; als ik een afspraak heb met iemand buiten mijn huishouden, gaat er doorgaans een staafje mijn neus in. Daarnaast houd ik - als het even kan - anderhalve meter afstand van anderen en bezoek ik geen illegale feestjes onder een viaduct. Al met al gedraag ik me niet overdreven onverstandig, volgens mij.

Klachten

Hoe kan het dan dat ik toch wéér besmet ben, wéér zo'n zeurende hoofdpijn heb en wéér amper mijn ogen open kan houden? De klachten zijn weliswaar minder heftig dan tijdens mijn tweede besmetting, in augustus, maar ze zijn wel degelijk aanwezig.

Om uit te vinden of het inderdaad zo bijzonder is dat ik nu voor de derde keer corona heb, zoek ik contact met arts-viroloog Janke Schinkel van het Amsterdam UMC.

Afweersysteem begrijpen

Om te begrijpen wat er gebeurt als je in aanraking komt met een virus zoals corona - en waarom iedereen er anders op reageert - is het belangrijk om eerst te begrijpen hoe het afweersysteem werkt, zegt Schinkel. In elk geval in grote lijnen.

De viroloog onderscheidt drie 'verdedigingslinies'. Ten eerste is er de aangeboren afweer, waar ieder mens over beschikt. "Dat geeft signalen af als een virus je cellen binnen wil dringen, zie het als een inbraakalarm waarmee je je huis kunt beveiligen. Het gaat snel aan het werk bij een bedreiging, maar herkent niet specifiek welke ziekteverwekker er aan zet is."

Verschil per persoon

Die aangeboren afweer verschilt per persoon, waardoor de een beter in staat is een virusinfectie te bevechten dan de ander, weet Schinkel.

"En dan zijn er nog aangeboren ziekten waar sommigen aan lijden, veroorzaakt door gen-mutaties. Daarbij werkt een specifiek deel van het afweersysteem niet goed. Dat kan invloed hebben op alle drie de verdedigingslinies."

'Antistoffen moeten passen bij het virus'

De tweede verdedigingslinie bestaat uit antistoffen, die worden aangemaakt bij een infectie met bijvoorbeeld COVID-19 en na vaccinatie. "Antistoffen binden aan de oppervlakte-eiwitten van het virus. Zo belemmeren ze dat het virus je cellen infecteert. Deze antistoffen worden geproduceerd door B-cellen die specifiek tegen een bepaald onderdeel van het virus zijn gericht. Na vaccinatie heb je dus als het ware je afweersysteem 'getraind' tegen het virus. Deze informatie blijft opgeslagen in specifieke afweercellen."

Daar zit wel meteen een moeilijkheid: de antistoffen moeten precies passen bij het virus dat de cellen wil infecteren. "Als het virus steeds een beetje verandert, wat je ziet met de verschillende varianten van COVID-19, wordt het voor de antistoffen moeilijker de cellen nog volledig te beschermen. Uiteindelijk zal het virus winnen, al is dat niet full blown, zoals tijdens de eerste golf, toen niemand nog antistoffen had aangemaakt", legt Schinkel uit.

T-cellen

En dan is er nog een derde linie, die virussen buiten de deur probeert te houden: de zogeheten 'cellulaire immuniteit', die wordt gevormd door T-cellen.

"Die cellen kunnen zich infecties uit het verleden 'herinneren' en ziekteverwekkers aanpakken als ze weer opduiken. Het mooie daarvan is dat ze iets minder afhankelijk zijn van de verandering van het virus."

Waar gaat het mis?

Naar die drie niveaus gekeken: ik ben - voor zover ik weet - gezond. Mijn aangeboren afweer zou dus prima moeten werken. Afgelopen maart raakte ik voor de eerste keer besmet met COVID-19, vermoedelijk met de alfa-variant. In augustus voor de tweede keer, met de delta-variant en begin januari voor de derde keer, hoogstwaarschijnlijk met omikron.

In november heb ik mijn tweede vaccinatie gehaald. Aan antistoffen geen gebrek, zou je denken. Is er iets mis met mijn verdedigingslinies? En hoe zit het met mijn vriend, met wie ik samenwoon, een bed deel? Hoe kan het dat hij wel een negatieve testuitslag heeft? Hij is in totaal één keer positief getest op het coronavirus.

Trucje van de evolutie

"Het afweersysteem ziet er bij ieder mens een klein beetje anders uit", verduidelijkt Schinkel. Het verschil zit hem in je genen: "Het ene afweersysteem is van nature beter in staat om de voor dit coronavirus relevante verdedigingslinies snel in stelling te brengen dan het andere. Dat is maar goed ook, want als iedereen hetzelfde zou zijn, zouden we allemaal dezelfde zwaktes hebben. Evolutie-technisch is dat allesbehalve handig."

Het kan dus zijn dat ik van nature bijvoorbeeld minder antistoffen aanmaak dan, bijvoorbeeld, mijn vriend. Waardoor ik kortweg minder goed beschermd ben tegen dit coronavirus. Daarbij komt dat ikzelf de indruk heb dat ik me redelijk aan de maatregelen houd, maar het virus kan daar natuurlijk anders over denken. En dan is er ook nog zoiets als botte pech; op het verkeerde moment op de verkeerde plaats zijn.

'Kan bij iedereen gebeuren'

Of het erg is om meerdere keren geïnfecteerd te raken met COVID-19? Als je er niet doodziek van wordt niet, denkt Schinkel. "Grote kans dat het ons allemaal gaat gebeuren, bij de een drie keer binnen 2 jaar en bij de ander duurt het nog 10 jaar."

Uiteindelijk - maar dat is nu nog niet het geval, benadrukt de viroloog, gaan we sowieso toe naar een tijdperk waarin het virus circuleert, maar voor de meeste mensen niet schadelijk is, met van tijd tot tijd een verheffing. "Bij iedereen die dan geïnfecteerd raakt is het afweersysteem als het ware weer up-to-date."

Antilichamen

"Ik ben overigens wel nieuwsgierig naar jouw antilichamenniveaus", zegt Schinkel, wanneer ik haar na het schrijven van dit stuk nogmaals spreek. "Niet dat ik denk dat je een probleem hebt hoor, maar je bent wel flink geboost."

Misschien dat ik me dan toch maar eens ga laten testen...