'Toch wel zonde', krijgt Nikki regelmatig te horen nadat ze bewust koos voor een mbo-opleiding

Wie het na een vmbo-advies weet te schoppen tot arts of advocaat heeft een 'succesverhaal'. Tenminste, als we berichten op social media mogen geloven. Nikki bewijst dat kiezen voor een praktische opleiding net zo goed succesvol kan zijn.

De verhalen van 'opklimmers' trekken op social media als LinkedIn vaak veel aandacht, ziet oud-docent Tomas van de Velde. Hij werkt op dit moment als sociaal pedagogisch hulpverlener in het speciaal basisonderwijs en maakt van dichtbij mee hoe die 'succesverhalen' een negatieve uitwerking hebben op basisschoolleerlingen, vaak via hun ouders.

Hoge verwachtingen

Van de Velde herinnert zich genoeg gesprekken met ouders die op basis van deze 'opklimmers' op social media bepaalde verwachtingen kregen van hun kind. "Die zagen de verhalen als bewijs dat het kon."

"Hun kind moest bijvoorbeeld advocaat worden, want het was anderen ook gelukt", zegt hij. "Om aan dat verwachtingspatroon te voldoen, werd vervolgens veel druk op het kind gelegd, om maar naar het vwo te gaan."

Onderwaardering van vmbo

Hij vindt dat we het woord 'opklimmen' niet zouden moeten gebruiken. "Als je vertelt dat je 'opklimt' vanuit een vmbo-advies draagt dat bij aan de onderwaardering van het vmbo. En van de praktische beroepen die daarop aansluiten. Terwijl je daar net zo goed talent voor moet hebben en je er ook een hele goede boterham mee kan verdienen."

Waarmee hij overigens niet wil zeggen dat het geen prestatie is als je via een omweg arts wordt. "Het is logisch dat je daar trots op bent, zeker als je op de basisschool een vmbo-advies hebt gekregen", zegt hij. Hij snapt dan ook dat mensen zo'n verhaal willen delen op social media.

'Afvoerputje'

Het gaat er wat hem betreft vooral om welke betekenis je legt in het woord 'succes'. "Iets is vooral een succesverhaal, omdat iemand terechtkomt waar hij of zij gelukkig van wordt. "Dat kan net zo goed zijn dat iemand er bewust voor kiest het vmbo te doen", zegt hij.

Maar met zo'n verhaal wordt veel minder vaak gepronkt, al snapt hij ook wel waar dat vandaan komt. "Het vmbo wordt - helaas en onterecht - nog te vaak als 'afvoerputje' van de maatschappij gezien. Dat is gek, want wat corona en de stakingen laten zien is hoe belangrijk bijvoorbeeld handhavers, monteurs, verzorgers en vuilnisophalers zijn."

Naar het mbo

Van de Velde maakte zelf een omweg via het vwo en vmbo naar het hbo. En hij is niet de enige die een omweg maakt. Zo koos de Vlaardingse Nikki Kooij (19) bewust voor een mbo-opleiding, nadat ze haar havo-diploma had gehaald.

Nikki wordt nu opgeleid tot stewardess. Vrijwel dagelijks krijgt ze van mensen om haar heen te horen dat het 'toch wel zonde is' dat ze geen hbo-opleiding is gaan doen. In eerste instantie was dat ook haar intentie. Ze stond zelfs ingeschreven voor een economische hbo-studie. "Maar daarna ging ik me afvragen of ik daar wel gelukkig van zou worden. Nee, dacht ik."

Gelukkig met praktische opleiding

Het was uiteindelijk haar moeder die haar erop wees dat ze niet per se een hbo-opleiding hoefde te doen. "Op de middelbare school werd daar weinig aandacht aan besteed. Er wordt gewoon vanuit gegaan dat je via de havo naar het hbo gaat."

"Maar ik weet zeker dat er genoeg mensen zijn, zoals ik, die gelukkiger zijn met een meer praktische opleiding", zegt ze.

Verouderd schoolsysteem

De reden dat de weg van het vmbo naar de universiteit als stap omhoog wordt gezien, terwijl dat andersom niet het geval is? Daarvoor wijst Tomas naar het in zijn ogen verouderde schoolsysteem.

Dat gaat te veel uit van cognitieve vaardigheden en welke mogelijkheden er liggen om maar door te kunnen leren, vindt de oud-docent. "Jij bent niveau a, jij bent niveau e. Zo spreken sommige leerkrachten ook over kinderen."

Meer waardering

Daar moeten we volgens hem vanaf. Deel kinderen voortaan in op basis van hun talenten, niet op basis van hun 'niveau', is zijn voorstel. "En begin niet al op hun 12de met indelen. Hou ze tot latere leeftijd bij elkaar in de klas. Zo blijven ze langer in contact met elkaar."

"Hoeveel doktoren zijn bijvoorbeeld bevriend met een lasser of elektricien?", vraagt hij zich hardop af. "Dat kan anders, als mensen zien dat er ook buiten hun bubbel hele moeilijke en belangrijke beroepen bestaan, die meer waardering verdienen."