Terugkeer verzorgingshuizen oplossing voor problemen ouderenzorg? 'Dat model was zo gek nog niet'

Zelf moet hij er niet aan denken om er te wonen, toch houdt hij een vurig pleidooi voor de terugkeer van de verzorgingshuizen. Voormalig directeur van een bejaardenhuis Ton Koot (78): "Een grote groep mensen vindt zo'n setting juist heerlijk."

Koot is tegenwoordig raadslid in Deventer, maar jarenlang was hij bestuurder van een bejaardenhuis in Bathmen. In 2015 stopte hij. Op dat moment was duidelijk dat veel verzorgingshuizen hun deuren moesten sluiten. Zo lang mogelijk thuis blijven wonen werd het devies en dat is het eigenlijk nog steeds.

'Het stomste wat ze kunnen doen'

"Toen ik afscheid nam heb ik gezegd: 'Het sluiten van de verzorgingshuizen is het stomste wat ze kunnen doen.' Dat vind ik nog steeds", zegt Koot. "Ik dacht gelijk: hier gaan jullie heel veel spijt van krijgen. Het is de grootste fout die je kunt maken en het wordt ook heel duur, zeker als de zorg thuis wat complexer wordt."

Zelf moet hij er niet aan denken om naar een verzorgingshuis te gaan, al kan er een moment komen dat hij daar anders over denkt. "Maar er is ook een groep met minder sociale contacten, die mensen vinden zo'n setting juist heerlijk. Dat model van vroeger was zo gek nog niet."

Een groot gat geslagen

Wie er ook zo over denkt, is JA21-leider Joost Eerdmans. "Ik denk dat heel veel mensen die oude bejaardenhuizen terug willen." Zelf moet hij meteen denken aan zijn eigen opa en oma: "Die woonden in een serviceflat met een huismeester, een kerstboom en andere gezelligheid. Het eten werd verzorgd en als je zorg nodig had, dan was het er."

Eerdmans ziet momenteel met lede ogen hoe veel ouderen thuis wonen, terwijl dat nauwelijks meer gaat. Afgelopen najaar diende hij een motie in, waarin het nieuwe kabinet wordt opgeroepen om werk te maken van de herintroductie van het verzorgingshuis. "Met het verdwijnen van de verzorgingshuizen is er een groot gat geslagen tussen thuis en het verpleeghuis. Wij willen die tussenvorm terug." De Tweede Kamer heeft de motie aangenomen.

Sneller en grootschaliger

"Als je het mij vraagt, moet dit bovenaan komen te staan in de zorgparagraaf van de nieuwe coalitie", zegt Eerdmans. Hij ziet wel kleinschalige initiatieven, maar vindt dat het allemaal sneller moet en grootschaliger. "Het begint met plannen maken met woningcorporaties en vastgoedbedrijven en de centrale overheid die het moet stimuleren."

Het Tweede Kamerlid ziet nog een groot voordeel in het creëren van nieuwe verzorgingshuizen. "Die ouderen laten eengezinswoningen achter, dat is goed tegen de woningnood. Zo sla je allerlei vliegen in een klap."

'Past niet meer bij oudere van nu'

Maar is het reëel om te denken dat we terug kunnen of moeten naar het ouderwetse bejaardenhuis? Pieter Bakx is gezondheidseconoom aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en betwijfelt het: "In het bejaardenhuis van vroeger werd je volledig ontzorgd. Dat past niet meer bij de mentaliteit van veel mensen die alles zo lang mogelijk zelf willen doen."

Hij ziet dat een groot deel van de ouderen juist graag zelfstandig wil blijven wonen. "In de eigen buurt blijven en het liefst in het eigen huis."

Eenzaamheid als onderliggend probleem

Er zijn wel plekken voor ouderen tussen thuis en het verpleeghuis in. Zo zijn er aanleunwoningen, thuisplusflats, knarrenhofjes en andere initiatieven. Toch blijft de roep om het bejaardenhuis bestaan, ziet ook Bakx. "Kennelijk is dit aanbod niet passend voor iedereen en zijn er niet genoeg van zulke plekken."

Daarnaast is er volgens de gezondheidseconoom een ander onderliggend probleem. "Dan heb ik het over eenzaamheid en niet meer mee kunnen in de samenleving. Dat verdwijnt niet door die bestaande initiatieven. Waarom zijn bejaardenhuizen dan wél een oplossing?", werpt hij op. "Ik denk dat we dat onderliggende probleem moeten onderkennen en serieuzer moeten oppakken."

'Als je wil, kun je alles betalen'

Koot blijft erbij dat ouderen de keuze moeten hebben om naar een bejaardenhuis te gaan. En dan bedoelt hij een nieuwe stijl bejaardenhuis, waar mensen een eigen woning hebben, visite kunnen ontvangen en waar een gemeenschappelijke ruimte is. "Dat je met een druk op de knop hulp hebt. Dat er van alles in de buurt is. De geborgenheid die je dan voelt."

De vraag of dat niet veel te duur is, wuift hij weg: "Als je wil, kun je alles betalen. Kijk wat er is gebeurd in de covidperiode, toen was er ook geld", zegt hij. "De groep ouderen wordt alleen maar groter en een deel wil graag gezamenlijk zijn en het is een manier om eenzaamheid tegen te gaan."