Te duur en te weinig milieuwinst: waarom een treinabonnement niet zoals in Duitsland naar 49 euro per maand gaat

Voor 49 euro per maand door Duitsland met het ov. Dat kan vanaf vandaag met het 'Deutschlandticket'. Leon Vaessen van D66 Limburg wil ook graag in Nederland zo'n kaart invoeren. "We moeten alles aangrijpen om mensen in de trein en bus te krijgen."

En dat terwijl er in Nederland laatst nog sprake was over het invoeren van een eventuele spitsheffing.

Inkomstenverlies

Met het Deutschlandticket is het mogelijk om goedkoop onbeperkt met de regionale trein, bus, metro of tram te reizen. "En dat vind ik echt een superinitatief", zegt Vaessen die Statenlid voor D66 in Limburg is. "De bondsregering en de deelstaten werken samen hard aan het verbeteren van het openbaar vervoer."

"Hoe maken we de auto en korte vluchten minder noodzakelijk? Hoe krijgen we meer mensen de trein in? Het betekent natuurlijk inkomstenverlies voor de vervoerder, maar daarom betalen in Duitsland deelstaten en de bondsregering het samen."

Verleidelijk ticket

Leon Vaessen reist graag met de trein van het Limburgse Heerlen naar het Duitse Aken. Hij pleit ervoor om het Deutschlandticket ook in de Limburgse grensstreek te laten gelden, zoals al in Overijssel mogelijk is. "Daar betaalt de provincie al het stukje tussen Enschede en Hengelo tot aan de grens. In Limburg is het mogelijk om het ticket te gebruiken voor een treinreis naar Venlo, dankzij de Duitse vervoerder die het ticket geldig verklaart tot aan het eerste station na de grens."

Het liefste zou Vaessen zien dat in heel Nederland een Hollandticket wordt ingevoerd. "Als we een ticket hebben met een mooie prijs dat mensen kan verleiden het ov te gebruiken, dan moeten we dat doen vanwege het klimaat."

'Weinig milieuwinst'

Maar hoogleraar transportbeleid Bert van Wee van de TU Delft heeft zijn twijfels over de effectiviteit van zo'n goedkope ov-kaart. "Ik vind het een sympathiek idee, maar het lijkt me niet verstandig om het over te nemen in Nederland. Als je reizen met de trein veel goedkoper maakt of gratis, dan krijg je veel meer mensen in de trein. Maar slechts een klein deel van die extra reizigers zijn mensen die vanuit een auto overstappen."

"Het zijn vooral mensen die al met de trein gingen of eerder de fiets gebruikten", zegt hij. "Dat betekent dat je voor milieu niet veel winst hebt. En als je wilt dat mensen met een kleine beurs voor weinig geld kunnen reizen, regel dat dan voor die groep. Zodat niet iedereen goedkoop hoeft te reizen. Dat maakt het heel duur."

Ov voor veel geen alternatief

Ook mobiliteitsadviseur Roeland Pieper denkt niet dat een goedkoop ov-ticket automobilisten zal verleiden om vaker met de trein te gaan. "Belangrijker is dat het openbaar vervoer qua snelheid, frequentie, gemak en comfort kan concurreren met de auto."

"Bovendien is het zo dat in veel regio's het aanbod van openbaar vervoer op dit moment zo beperkt is, dat het OV voor automobilisten überhaupt geen alternatief is, zelfs als je het helemaal gratis zou maken."

Te vol

Voor het verminderen van de files op de wegen is het ook geen oplossing, stelt Pieper. "Op de momenten dat het druk is op de weg, zitten de treinen en bussen nu al helemaal vol. Zelfs al zouden automobilisten dan overwegen om met het OV te gaan, dan passen zij er tijdens de spits niet meer bij. Of, en dat wil je ook niet, hebben ze vanwege de drukte een slechte ervaring."

Maar hoe krijg je dan wel mensen uit de auto de trein in? "Het beste wat helpt om mensen de auto uit en de trein in te krijgen is: de auto minder aantrekkelijk te maken", legt hoogleraar transportbeleid Van Wee uit. "Met kilometerheffing kun je het fileprobleem oplossen en met het toegankelijker maken van het elektrisch rijden kun je de CO2-uitstoot fors terugdringen."

Te duur

Volgens de NS kunnen initiatieven die de trein goedkoper en daardoor aantrekkelijker maken altijd op steun rekenen. "Maar de belangrijkste vraag bij zo'n goedkoop treinkaartjes is wat ons betreft hoe de kosten vergoed worden", zegt een woordvoerder. "NS heeft zelf niet de middelen om zo'n goedkoop kaartje aan te bieden."

Geld is ook een obstakel voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. "Wij vinden de Europese initiatieven voor gratis of goedkoper OV interessant, maar kiezen daar in Nederland niet voor. Gratis openbaar zou in Nederland ongeveer 4 miljard euro per jaar kosten. Daarnaast heeft onderzoek laten zien dat je met gratis of goedkoper ov maar een beperkte groep automobilisten uit de auto en in het ov krijgt, daarmee is het effect op het terugdringen van de CO2-uitstoot beperkt."