'Selecties door veiligheidsdienst' bij aankomst tienduizenden gedeporteerde Oekraïners uit Marioepol in Russische kampen

Tienduizenden Oekraïners die vluchtten vanuit Marioepol worden in Russische kampen ondergebracht. "Met zogeheten filtraties wordt bepaald of ze te maken hebben met nationalisten of dat iemand pro-Russisch is", vertelt hoogleraar Hans van Koningsbrugge.

De Russische minister van Defensie claimt dat Rusland de Oekraïense havenstad Marioepol volledig ingenomen heeft. Alleen een staalfabriek zou nog in handen van Oekraïne zijn, maar deze is wel door de Russen omsingeld. Op het terrein van de fabriek zitten volgens Rusland nog 2000 Oekraïense militairen zitten. Oekraïne zegt dat er op die plek ook ongeveer 1000 Oekraïense burgers zijn ondergedoken.

Middeleeuwse blokkade

Veel bewoners zijn de afgelopen weken de stad ontvlucht. Zij die zijn gebleven worden door de Russen afgesloten van voedsel en hulpvoorzieningen. Zelfs vers drinkwater zou ontbreken. Hoogleraar geschiedenis en politiek van Rusland Hans van Koningsbrugge van de Rijksuniversiteit Groningen noemt de blokkade 'middeleeuws'.

"Het is een tactiek die we eerder in Syrië hebben gezien", vertelt hij. "Ik zie er ook in hoe wanhopig het Russische leger is. Waarschijnlijk dachten ze met gejuich te worden onthaald, als bevrijder, en zijn ze verrast op zo veel verzet te stuiten."

Bussen met Oekraïners richting Rusland

Het is lastig om een beeld te krijgen van hoe het er op dit moment aan toe gaat in Marioepol en andere gebieden die bezet zijn door Rusland. Onafhankelijke journalisten zijn er niet meer en de verbinding is afgesloten.

Er verschijnen steeds meer berichten over Russische bussen die duizenden Oekraïners naar centra in Rusland brengen. Volgens het stadsbestuur van Marioepol zijn de afgelopen dagen duizenden mensen 'gedeporteerd' door Russische troepen.

Mensen ontvoerd

'De bezetters hebben illegaal mensen ontvoerd uit de wijk Livoberezhniy en uit de schuilkelder van de sportclub, waar meer dan 1000 mensen zaten, voornamelijk vrouwen en kinderen, vanwege de constante bombardementen', zo luidt een verklaring van de gemeenteraad op de berichtendienst Telegram van eind maart.

Om hoeveel Oekraïners het gaat is onduidelijk. Van Koningsbrugge: "Cijfers variëren tussen de 45.000 en de 70.000. Het gaat om flinke aantallen. Voor mensen op plekken als Marioepol is dit de enige corridor die open staat. Er zijn daar geen veilige routes meer. Dan is de enige route die nog open staat, die van de Russische corridor."

Selecties bij aankomst in kampen

Van Koningsbrugge: "Door de schaarse berichtgeving weten we weinig, maar ik begrijp dat bij aankomst in die kampen de veiligheidsdienst selecties maakt, zogeheten filtraties, en bepaalt of ze te maken hebben met nationalisten of met iemand die pro-Russisch is."

Hierbij worden telefoons gecontroleerd om berichten op social media te bekijken. Mensen zouden in die Russische kampen een Russisch paspoort aangeboden krijgen en een Russische telefoonkaart.

Bankpas en 120 euro

"Ik zie ook berichten dat ze daar een bankpas krijgen en een bedrag van zo'n 120 euro", vertelt Van Koningsbrugge. Wat er gebeurt met de mensen die als anti-Russisch worden aangemerkt, is niet duidelijk.

"Maar het is zeer gevaarlijk dat er op die plekken op deze manier wordt geselecteerd", waarschuwt de hoogleraar. "En hoe erg Russische soldaten over de scheef kunnen gaan, hebben we inmiddels kunnen zien."