Rutte vindt latere terugkeer prinsessen 'privézaak', maar parlement beslist of dit terecht is

Eén vakantie naar Griekenland komt de koninklijke familie twee keer op fikse kritiek te staan, nu bekend is dat twee prinsessen later naar huis zijn gekomen. De koning valt onder ministeriële verantwoordelijkheid, maar bij de prinsessen is dat anders.

"Een privé-kwestie", zo betitelde premier Mark Rutte de latere terugkeer uit Griekenland van kroonprinses Amalia en prinses Alexia. Koning Willem-Alexander, Máxima en Ariane vlogen zaterdag terug naar huis na flinke ophef over hun vakantie in coronatijd. Amalia en Alexia kwamen pas gisteravond terug. Eerder maakte Mark Rutte naar eigen zeggen nog een inschattingsfout door de koning niet te adviseren om níet naar Griekenland af te reizen met zijn gezin. De koning valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid van onze minister-president.

Beslissing van de ouders

Maar hoe zit het met de rest van het koninklijke gezin? "Voor het Koninklijk Huis geldt ministeriële verantwoordelijkheid als het openbaar belang in het geding is. Bij de andere leden dan de koning wordt wel van afgeleide of indirecte ministeriële verantwoordelijkheid gesproken", zegt Peter Rehwinkel, naast waarnemend burgemeester van de gemeente Bergen, ook staatsrecht-kenner en hij promoveerde eerder op de staatsrechtelijke positie van de minister-president.

"Die indirecte verantwoordelijkheid van Rutte is er vooral als het gaat om het verlenen van bijstand bij uitoefening van de koninklijke functie door de koning. Dat is hier niet zozeer aan de orde. Bovendien gaat het hier om een beslissing die door de ouders ten aanzien van de minderjarige kinderen is genomen. Hier zijn natuurlijk wel het optreden en de beslissingen van de koning aan de orde", zegt Rehwinkel.

Pas later gecommuniceerd over Amalia en Alexia

Gisteren werd pas duidelijk dat de twee oudste prinsessen zijn achtergebleven in Griekenland. Dat zou komen omdat er zaterdag geen plek meer was in het vliegtuig voor het hele gezin. "De vraag is of het zo verstandig was de latere terugkomst van de prinsessen niet meteen te communiceren", zegt Rehwinkel.

"Ook voor die beslissing is uiteindelijk Rutte verantwoordelijk. Als het parlement het nodig vindt, moet die worden aangesproken", zegt Rehwinkel. "Het is uiteindelijk aan het parlement om wel of geen genoegen te nemen met wat als 'een privézaak' wordt beschouwd."

Eerder geval waarbij troonopvolger premier in problemen brengt

Het is niet uniek dat een actie van iemand anders dan de koning of koningin uit de koninklijke familie een premier in de problemen brengt. Zo was er ooit Willem-Alexander zelf, toen nog kroonprins, herinnert Rehwinkel zich: "De toenmalig premier, Wim Kok, zat destijds echt in zijn maag met Willem-Alexander die in het begin van zijn relatie met Máxima verwees naar een artikel van oud-dictator Videla van Argentinië. Dat was toen echt niet meer een privé-liefdesverhouding, het openbaar belang was toen zeker in het geding."

Op een werkbezoek in New York had Willem-Alexander journalisten verwezen naar een artikel in de krant, die Máxima's vader Jorge Zorreguieta zou vrijpleiten van betrokkenheid bij Videla's regime. Maar dat artikel was geschreven door Videla zelf. Kok heeft daarop naar eigen zeggen Willem Alexander 's nachts boos gebeld.