Ruim helft studenten 'pechgeneratie' had minder geleend als ze beter op de hoogte waren geweest van gevolgen studieschuld

Plotseling stijgende rente en moeite met een hypotheek: een studieschuld kan grote gevolgen hebben, merken studenten van de ‘pechgeneratie’. Meer dan de helft zegt dat ze minder hadden geleend als ze zich bewust waren geweest van die gevolgen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag, 3Vraagt en Wijsneuzen onder bijna 5.000 studenten die tussen 2015 en 2023 studeerden en dus (gedeeltelijk) onder het leenstelsel vielen. Die studenten worden de 'pechgeneratie' genoemd, omdat ze geen basisbeurs kregen om hun studie te betalen.

'Geen lage rente'

Deze maand werd bekend dat de rente op studieleningen van hbo- en wo-studenten per 1 januari 2024 vervijfvoudigt: van 0,46 procent naar 2,56 procent. Die rente is gekoppeld aan andere rentes en gaat dus automatisch mee omhoog of omlaag. Tussen 2016 en 2022 was de rente 0 procent.

8 op de 10 ondervraagde studenten (80 procent) zeggen dat ze geen rekening hebben gehouden met de mogelijkheid van een rentestijging toen ze dat geld leenden. "Er is altijd gezegd dat de rente laag zou blijven", zegt een deelnemer. "Maar met de nieuwe rente moet ik in totaal 52.000 euro terugbetalen, terwijl ik een studieschuld van 30.000 euro heb. Dat is geen lage rente."

Minder lenen

Meer dan de helft (55 procent) zegt dat ze minder hadden geleend als ze beter op de hoogte waren geweest van die gevolgen. "Er is ons destijds op het hart gedrukt dat we niet angstig hoefden te zijn voor een lening, ze zeiden dat het een investering in onszelf was", vertelt iemand. "Het is je eigen verantwoordelijkheid als je leent, maar ik voel me toch gewoon best wel genaaid."

Er zijn meer deelnemers die wijzen naar de 'beloftes' van de overheid. Zo zeggen veel mensen dat ze dachten dat het geen invloed zou hebben op je hypotheek, maar dat heeft het wel. Het maximale bedrag dat je mag lenen voor een huis, is lager als je een studieschuld hebt. De invloed van een studieschuld is wel minder groot dan die van een andere lening, bijvoorbeeld een creditcardschuld.

Terugbetaling

De pechgeneratie ziet het terugbetalen van hun studieschuld somber in. Ze mogen daar 35 jaar over doen en je betaalt naar draagkracht: het hangt dus van je inkomen af hoeveel je maandelijks moet betalen. Het bedrag dat na 35 jaar overblijft, wordt kwijtgescholden. Toch maakt 58 procent zich zorgen over die terugbetaling. "Kwijtschelding of niet, je zit 35 jaar aan een schuld vast", zegt een deelnemer daarover. "Tegen de tijd dat ik klaar ben, kan ik bijna met pensioen."

Voor twee op de drie studenten is hun studieschuld een bron van stress. Zij maken zich vooral zorgen over het krijgen van een hypotheek, maar deelnemers twijfelen ook over het verdere verloop van hun carrière vanwege die schuld: "Als de rente op dit niveau blijft, moet ik meer dan 20.000 euro rente betalen", legt een van hen uit. "Ik wil graag een PhD doen maar dat betaalt relatief slecht, dus ik twijfel of dat wel verantwoord is."

Te weinig compensatie

Sinds dit schooljaar is de basisbeurs weer ingevoerd. Studenten die onder het leenstelsel hebben gestudeerd, krijgen een tegemoetkoming van 1436 euro. Niet verrassend: dat vindt 84 procent van de studenten die het aangaat te weinig. 'Een schijntje' of 'een fooi', wordt dat bedrag genoemd.

Maar de studenten zijn niet de enigen. Van alle ondervraagden, van alle leeftijden, vindt de helft (50 procent) dat die compensatie omhoog moet. Een kwart (26 procent) vindt 1436 euro voldoende.