Remco vond het coronajaar zwaar als arts-assistent, 'maar ik ben misschien wel een betere arts geworden'

Arts-assistent Remco Molenaar voelt de enorme impact die 1 jaar corona op hem en zijn collega's heeft gehad. "Als ik terugdenk aan wat er allemaal is gebeurd, word ik nog steeds emotioneel."

"Eén dag, begin april 2020 was dat, staat me nog glashelder bij. Ik had net een dienst op de spoedeisende hulp achter de rug. Het was extreem druk geweest, met veel mensen die ontzettend ziek waren, heel emotioneel."

'Wat zijn jullie in vredesnaam aan het doen?'

Nog steeds vindt arts-assistent Remco Molenaar van het Amsterdam UMC het moeilijk om terug te denken aan die loodzware dag tijdens de eerste coronagolf. "Buiten scheen de zon, het was een van de allereerste warme dagen."

"Ik kwam het ziekenhuis uit en fietste door een park naar huis", vertelt hij. "En daar leek het alsof er totaal niets aan de hand was. Iedereen zat gewoon hutjemutje bij elkaar. Het leek wel Koningsdag. Toen wilde ik echt van mijn fiets af stappen en schreeuwen 'Wat zijn jullie in vredesnaam aan het doen?'"

Gevoel van machteloosheid

Traumapsycholoog Kaz de Jong van Artsen zonder Grenzen herkent dit gevoel van vervreemding en eenzaamheid vanuit zijn eigen werk tijdens ebola-uitbraken. "Artsen en verpleegkundigen zijn natuurlijk wel wat gewend, ze leren beroepshalve omgaan met ziekte en dood. Maar het raakt ze wel."

"En het gevoel van machteloosheid waarmee mensen de coronapandemie tegenover moesten treden en tegelijkertijd dag en nacht moesten doorwerken, dat was ongekend voor Nederland."

Middeleeuwse geneeskunde

In het begin van de coronapandemie hadden medici geen idee hoe ze coronapatiënten konden helpen en was er nog amper kennis van het ziektebeeld van Covid-19. "Ik ben bang geweest om het zelf te krijgen of door te geven aan anderen", herinnert Remco Molenaar zich.

"En ik kon zo weinig doen voor de patiënten. Wat waren hun kansen, zouden ze het halen, zouden ze nog goed het ziekenhuis uit kunnen komen? We hadden geen idee. Het leek wel een soort middeleeuwse geneeskunde: we konden zuurstof geven en dat was het dan."

Arts-assistenten direct aan de slag met coronapatiënten

Alle jonge artsen van het Amsterdam UMC werden meteen aan het begin van de coronacrisis ingedeeld om bij de behandeling en verpleging van coronapatiënten te helpen. Remco Molenaar ging op de spoedeisende hulp aan de slag.

"Het was er ongelofelijk druk", weet hij nog. "Soms kwam er iemand met de ambulance binnen en was er een korte, gehaaste overdracht. De beslissing om wel of niet nog te behandelen moest ik in sommige gevallen nemen zonder überhaupt nog te hebben gesproken met naasten. Dat was heel erg zwaar."

24 uur per dag aan

Het waren dit soort heftige ervaringen die ervoor zorgden dat Remco om hulp ging vragen. "Ik stond gewoon vierentwintig uur per dag aan. Als een lange, hectische dag in het ziekenhuis erop zat ging ik naar huis, maar daar draaide ook alles om corona. Als je de televisie aan deed of een krant las, dan denderde het gewoon door. Op gegeven moment gaat dat fout natuurlijk."

Traumapsycholoog Kaz de Jong van Artsen zonder Grenzen kreeg daarom midden in de eerste coronagolf een telefoontje van het Amsterdam UMC. "De vraag was of ik mijn ervaringen met de psychische impact van een grote virusuitbraak, en de bijkomende stress en onzekerheid met het ziekenhuis wilde delen."

Rustzones in het ziekenhuis

"Ik had eerder in ebola-gebieden gewerkt, dus ik kon tips geven over de extreme werkdruk en de heftige gebeurtenissen en emoties waaraan personeel werd blootgesteld", vertelt hij.

"Maar ik kon ook concrete adviezen geven over hoe medewerkers de stress van de dienst van zich af kunnen laten glijden en hoe ze rustzones in het ziekenhuis kunnen creëren waar het over andere dingen gaat dan corona."

Nooit geleerd om over eigen emoties te praten

Voor Remco Molenaar kwam de psychologische hulp op het juiste moment: "Kaz de Jong legde meteen de vinger op de zere plek. Hij zei: 'Jullie hebben als zorgverleners vooral geleerd om te luisteren naar de klachten en gevoelens van de patiënt. Maar jullie hebben in al die jaren studie nooit goed geleerd om over de eigen emoties te praten'."

Praten over wat je meemaakt is inmiddels een vast onderdeel van de werkoverdracht geworden: "Met steun van medisch psychologen spreken we over dingen die zijn gebeurd en wat er op ons hart ligt. Gewoon zonder filter", vertelt Molenaar. "Daarnaast had ik veel aan de praktische tips: soms even geen tv, geen nieuws. En pauzes met bijna militaire discipline inplannen, inzien dat pauzes net zo belangrijk zijn als werk. Zonder deze adviezen had ik misschien een burn-out gekregen, en veel anderen ook."

'Betere arts geworden'

Het afgelopen jaar was erg zwaar, vindt Molenaar. En nog steeds is de werkdruk enorm en maken ze zich in het ziekenhuis zorgen erover wat de komende tijd zal brengen en hoe ziekenhuizen alle ballen in de lucht kunnen houden.

"De coronacrisis gaat maar door en dat is heel pittig. Maar toch zijn er ook positieve effecten. Ik ben heel erg veranderd, en misschien wel een betere arts geworden, empathischer. Je hoeft niet altijd sterk te zijn."