Rekenkamer waarschuwt voor tekort van 25 miljard voor onderhoud door Rijkswaterstaat en Prorail

Minister Harbers geeft 25 miljard minder aan infrastructuur en Prorail dan dat ze nodig hebben. De Algemene Rekenkamer waarschuwt al 11 jaar voor achterstallig onderhoud en de gevolgen voor transportland Nederland, en noemt het verschil opmerkelijk.

De meeste bruggen, viaducten en tunnels zijn in de jaren 60 en 70 gebouwd en zijn nu aan het einde van hun levensduur. Ze zijn aan vervanging toe of moeten worden hersteld. Maar de afgelopen jaren is veel onderhoud niet op tijd gedaan.

Te weinig inzicht

Door gebrek aan geld en mankracht zijn veel projecten uitgesteld. Soms door de politieke keus om voor aanleg van nieuwe wegen te kiezen in plaats van onderhoud van bestaande infrastructuur. De kosten van dit achterstallig onderhoud zijn hierdoor verder gestegen.

Bestuurslid Barbara Joziasse van de Algemene Rekenkamer: "Sinds 2014 zien we als Rekenkamer dat er vaak een tekort aan budget is voor onderhoud. En dan is de vraag: hoe kan dat nou? Wij denken dat er weinig inzicht is in de werkelijke staat van het onderhoud."

Beter in kaart brengen

Om meer inzicht te krijgen, reist directeur Bebouwde Omgeving Peter Rasker van TNO het hele land door. Hij heeft net zijn tweede onderzoek afgerond om beter in kaart te brengen hoeveel bruggen, tunnels, viaducten, sluizen, spoorweg en duikers we hebben en hoe ze er aan toe zijn.

Rasker komt tot de conclusie dat het landelijk heel moeilijk is om goed inzichtelijk te krijgen wat er nou precies aan gegevens is. Zo is het bouwjaar vaak onbekend en is het niet duidelijk hoe vaak en door wie er onderhoud is gepleegd.

Informatie is versnipperd

"We troffen vooral veel niet aan. Veel informatie is versnipperd", vertelt Rasker. Soms ligt het bijvoorbeeld bij gemeentelijke beheerders, zit het ergens verstopt in een Excel-bestand, of heeft iemand de informatie alleen in z'n hoofd.

Door het verschil in boekhoudsystemen kan het zo zijn dat een gemeenteraadslid veel beter op de hoogte is van de werkelijke kosten dan een Tweede Kamerlid in Den Haag. "Dat is precies waar we ons zorgen over maken", benadrukt Joziasse. "En als het nou om een kleinigheidje ging, maar het gaat over de bereikbaarheid in Nederland."

Tweede Kamer moet betere informatie hebben

Voorzitter Arno Visser van Bouwend Nederland waarschuwde als toenmalig president van De Algemene Rekenkamer in 2014 voor de gevolgen van te weinig geld naar onderhoud en te veel geld naar nieuwbouw: "Men is het vergeten en heeft geen aandacht gehad voor het feit dat je het ook goed moet onderhouden, als je iets mooi hebt gemaak. De politieke aandacht voor dit onderwerp moet weer terug."

Visser benadrukt dat leden van de Tweede Kamer ook beter in staat moeten worden gesteld om de volledige informatie uit de de Rijksbegroting te kunnen halen. Volgens Visser is dit nu heel lastig omdat het Rijk er een andere boekhouding op na houdt dan de lagere overheden zoals provincie en gemeenten.

'Er zijn ook mensen nodig'

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat omarmt de aanbeveling om te werken aan een ander boekhoudsysteem zodat het minder complex is en meer transparant. "Er wordt gewerkt aan meer en beter inzicht in wat er nodig is."

Verder zegt het ministerie dat Nederland voor de grootste onderhoudsopgave van onze infrastructuur ooit staat. "Daar is niet alleen geld voor nodig, maar er is ook een tekort aan mensen. De uitdaging zit nu met name in de verhoging van de capaciteit en wat we noemen 'maakbaarheid'. Een reden voor verschil in budgetten en prognoses is dat budgetten moeten oplopen met wat haalbaar is qua menskracht als het gaat om uitvoering."