Veruit de meeste kiezers (79 procent) stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen vooral met het oog op de landelijke politiek. Kiezers willen invloed op de provinciepolitiek, maar stemmen straks vooral om de verhoudingen in de Eerste Kamer te bepalen.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 30.000 kiezers die van plan zijn te gaan stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen. Bij die verkiezingen stemmen kiezers op politici in hun regio en dat vinden zij bijna allemaal (93 procent) ook belangrijk.
Proteststem tegen kabinet
Belangrijk, maar dus niet doorslaggevend. Want tegelijk stemt 79 procent van diezelfde kiezers straks hoofdzakelijk met de samenstelling van de Eerste Kamer in het achterhoofd. "Ik weet dat het eigenlijk om mijn regio moet gaan, dat vind ik ook belangrijk. Maar de problemen op landelijk niveau zijn volgens mij een stuk groter. Ik wil een andere kant op."
De Statenverkiezingen lijken daarmee uit te draaien op een referendum over het huidige kabinet Rutte 4: zijn kiezers daar voor of tegen? Bijna de helft van de kiezers (47 procent) geeft zelfs toe dat zijn stem vooral bedoeld is als proteststem tegen het kabinet.
Rechts anti, links constructiever
Het vertrouwen in het kabinet is al tijden extreem laag, maar dit onderzoek laat zien dat het negatieve sentiment heel sterk meeweegt bij de Provinciale Statenverkiezingen. Vooral kiezers van rechtse oppositiepartijen willen met hun stem hun onvrede uiten, maar ook een meerderheid van de SP-kiezers (69 procent) heeft die motivatie.
Opvallend is dat dit gevoel aan de linkerkant een stuk minder leeft. Van de kiezers van GroenLinks en de PvdA, bijvoorbeeld, wil slechts eenderde een proteststem tegen het kabinet uitbrengen. Uit de zetelpeiling van EenVandaag en Ipsos blijkt dat de coalitie nu weer geen meerderheid zou halen in de Eerste Kamer en de medewerking van de gezamenlijke fractie van GroenLinks en de PvdA nodig heeft om plannen te verwezenlijken.
Steunen of niet steunen?
Maar ook oppositiekiezers die fel tegen dit kabinet zijn, vinden niet dat hun partij straks alle kabinetsplannen moet proberen te dwarsbomen in de Eerste Kamer. Zo vindt slechts een minderheid (40 procent) van de kiezers die op de PVV wil stemmen dat die partij principieel tegen een kabinetsplan moet stemmen. 50 procent vindt dat dat per voorstel bekeken moet worden en nog eens 5 procent vindt dat de PVV sowieso moet meestemmen.
Een PVV-kiezer zegt daarover: "Als dit kabinet eindelijk met iets zinnigs komt moet mijn partij zeker voor stemmen. Ik heb er echter een hard hoofd in of dit kabinet dat kan." Ook bij kiezers van andere kritische oppositiepartijen, als FVD, BBB en de SP, is die pragmatische houding te zien.
Over dit onderzoek
Het onderzoek is gehouden van 10 tot en met 14 februari 2023. Aan het onderzoek deden 29.131 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee die van plan zijn te gaan stemmen bij de komende Provinciale Statenverkiezingen. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.