Pieter Omtzigt blikt terug op bizar jaar: 'Ik zag Mark Rutte op tv en dacht: hier is over mij gesproken'

Hij is met afstand het meest besproken Tweede Kamerlid van 2021: Pieter Omtzigt. Begin dit jaar nog lid van het CDA, maar inmiddels niet meer. "De partij heeft mij verlaten", zegt hij er zelf over in een terugblik op die bewuste foto en zijn burn-out.

Het Politieke Moment van 2021, de aantekeningen met 'positie Omtzigt, functie elders', veroorzaakte een kettingreactie aan gebeurtenissen. Het hele land had het over Pieter Omtzigt, terwijl hij zelf overspannen thuis zat. Hij blikt terug op het jaar.

Nooit opheldering gekregen

"Ik zat thuis op de bank toen de foto uitlekte en vertrok vlak daarna naar een begrafenis, van een oom van mijn vrouw", vertelt Omtzigt. "In de auto daar naartoe ontplofte mijn telefoon, iedereen zocht contact. Ik heb zelf direct de politieke kopstukken gevraagd wat hier gebeurd was, Ollongren, Koolmees, Rutte." Maar 9 maanden later heeft hij nog steeds geen antwoord.

"Ik heb nooit écht opheldering van ze gekregen over wat hier achter zat. De dag voordat Mark Rutte bij Nieuwsuur zat over de 'nieuwe bestuurscultuur', kreeg ik een sms'je. Of ik behoefte had aan een gesprek." Die behoefte had hij toen niet en dat gesprek is er nog altijd niet geweest. Ook met Kajsa Ollongren heeft hij niet gepraat. "Ik las in de Linda iets over sms'jes naar mij, die heb ik inderdaad gekregen, maar ik had liever gewoon een echt gesprek gehad."

Met burn-out op de bank

Hoe weinig er mét hem is gesproken, zo veel is er óver hem gesproken. "Dat ontdekten we natuurlijk na die sms'jes. Ik moest gesensibiliseerd worden, ze waren drukker met mij dan met de slachtoffers van de toeslagenaffaire." En daarna werd er een 'functie elders' voor hem voorgesteld.

"Er is twee keer 15 uur over mij vergaderd, terwijl ik met een burn-out op de bank zat", blikt Omtzigt terug. "Je kunt niet makkelijk naar buiten als er zoveel over je gepraat wordt, al helemaal niet als je je niet goed voelt."

'Hier is over mij gesproken'

De debatten over de bewuste notities volgde het Kamerlid wel, thuis op de bank. In eerste instantie ontkende Rutte dat hij het over Omtzigt had gehad. Maar dat gelooft Omtzigt niet: "Ik zag het hem vertellen op tv en dacht: hier is over mij gesproken." Ook dat heeft hij nooit tegen Mark Rutte zelf gezegd.

Het was de zoveelste bevestiging dat zijn werk niet door iedereen gewaardeerd werd. "Mijn rol is het controleren van de regering, maar die regering zit daar duidelijk niet op te wachten. Gelukkig zitten veel mensen daar buiten er wél op te wachten."

Geen transparantie

Door de gebeurtenissen barstte een discussie los over een 'nieuwe bestuurscultuur'. Er zou in elk geval meer transparantie moeten komen. Maar daar heeft Pieter Omtzigt geen vertrouwen in. "Kijk alleen al naar het naderende regeerakkoord. De opdracht van de Kamer aan de verkenners was een kort regeerakkoord, maar dat is niet gebeurd."

"Dat akkoord wordt straks binnen 24 uur door de Kamer gejast. Daar moeten we allemaal een vinkje bij zetten en dan zit het in beton gegoten. Dan wijken ze daar niet meer vanaf." Ook de transparantie waarover werd gesproken, ziet hij nog niet. "Tijdens de formatie wilden de onderhandelaars niet naar de Kamer komen voor tekst en uitleg, of om problemen uit te leggen. Dat is toch niet transparant?"

'Teringhond'

2021 was ook het jaar van de breuk tussen Omtzigt en zijn partij, het CDA. Nadat hij in 2020 de lijsttrekkersverkiezing nipt had verloren van Hugo de Jonge, waar Omtzigt nog steeds zijn vraagtekens bij zet, stuurde hij in juni een memo aan de commissie die die verkiezingen onderzocht. In een 76 pagina's tellend document beschreef hij zijn visie op de koers van de partij.

In dat memo haalde hij hard uit naar partijgenoten. Hij had appjes onder ogen gekregen waarin hij een 'psychopaat' genoemd werd, een 'teringhond' en 'labiel'. Over de persoonlijke verkiezingsposters van Omtzigt werd gezegd: 'focking eikel met die nazi-posters'.

'De partij heeft mij verlaten'

Het uitlekken van dat memo was de druppel voor de Enschedeër. "Het is voor mij nog moeilijker geworden om binnen het CDA te functioneren", schreef Omtzigt in een schriftelijke verklaring. "Daarom heb ik zojuist met pijn in mijn hart mijn CDA-lidmaatschap opgezegd."

Terugblikken op die gebeurtenis is nog altijd pijnlijk voor hem. "Ik had mijn idealen graag samen met anderen uitgedragen. Maar de partij heeft mij verlaten, niet andersom."

Partij-Omtzigt?

Na zijn vertrek zat Omtzigt nog 3 maanden thuis. Sinds september is hij weer aan het werk, nu als onafhankelijk Kamerlid. Een eigen partij zit er nog niet in, vertelt hij. "Ik focus me voorlopig even op Kamerlid zijn, dat is al moeilijk genoeg. Ik ben nog niet voldoende hersteld van mijn burn-out om me bezig te houden met een partij."

De aandacht die hij kreeg, heeft hij niet altijd even positief ervaren, maar ook het werk zelf vreet energie. "Je moet tegen elke wet ja of nee zeggen en er worden 4000 moties per jaar ingediend." Dat moet Omtzigt praktisch alleen doen. "Ik heb anderhalve medewerker, ministeries hebben 800 woordvoerders. Die verhouding is compleet zoek."