Ontploffende lachgascilinder niet te vergelijken met granaat, al klinkt het misschien even hard

Lachgascilinders belanden vaak tussen het gewone afval en dat is niet zonder gevaar. Boris van der Ham, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, vergelijkt de kracht van exploderende lachgastanks met granaten. Een expert legt uit of dat klopt.

Volgens voorzitter Boris van der Ham van de Vereniging Afvalbedrijven hebben grotere lachgascilinders de kracht van een granaat als ze exploderen. Voor het ongeoefende oor klinkt het misschien hetzelfde, maar het is toch écht anders, zegt explosieven-expert Frank Barink.

Verschillende explosies

Er zijn twee soorten explosies, legt Barink uit. "Je hebt fysische- en chemische explosies. De chemische explosie van een granaat is heel anders dan de fysische explosie van een lachgascilinder."

Een granaat heeft een 'brisante' kracht, een snel ontploffende werking. Het scheurt alles in de omgeving uit elkaar, legt de expert uit. "Dat resulteert in heel kleine scherven. Een exploderende lachgascilinder daarentegen scheurt zelf alleen open. Daarvan vliegen geen delen de lucht in."

'Explosie van granaat is feller'

Toch kan Barink de vergelijking met een granaat wel begrijpen. Voor het ongeoefende oor zal het allebei hetzelfde klinken, zegt hij. Maar niet alleen de kracht van de explosie verschilt, ook de knal is anders.

"De explosie van een granaat is veel feller. Het is een korte, snelle klap", zegt Barink. De fysische explosie van een lachgascilinder kan je juist beter omschrijven als een 'rollende donder'

Veertig explosies per week

Bij de Amsterdamse afvalverwerker AEB zien ze wekelijks exploderende lachgascilinders voorbij komen. "Vorig jaar alleen al telden we er meer dan 1.200", zegt AEB-accountmanager Edward Iemenschot. "Voorheen waren dat misschien een paar honderd per jaar. Nu gaat het om veertig explosies per week."

Daardoor lopen de kosten flink op. De afvalverwerker rapporteert jaarlijks tientallen miljoenen euro's aan schade. "Dat is enkel voor ons bedrijf, voor de hele sector ligt dat bedrag nog veel hoger", zegt Iemenschot.

Wegwerpcilinders

Per 1 januari 2023 is recreatief gebruik van lachgas verboden. Tegelijkertijd is statiegeld voor de cilinders afgeschaft. Sindsdien zien de afvalbranche en gemeenten dat de problematiek enorm is toegenomen. Het aantal lachgascilinders dat bij het gewone afval belandt, is in rap tempo gestegen.

"Als gevolg van dat verbod begonnen lachgasproducenten wegwerpcilinders te verkopen", zegt Wendy de Wild, directeur bij de Nederlandse Vereniging voor Afval- en Reinigingsdiensten. "En wat doe je met een wegwerpcilinder? Precies, die gooi je weg."

'Stoppen is een illusie'

De kosten rijzen de pan uit en de risico's zijn enorm. Afvalverwerkingsbedrijven zien de lachgascilinders daarom het liefst helemaal verdwijnen. IJdele hoop, geeft Edward Iemenschot toe. "Het liefst zien we dat mensen stoppen met lachgasgebruik, maar dat is een illusie."

Hij pleit daarom voor een andere aanpak, bijvoorbeeld een 'inleverpremie'. Een aanpassing van het ontwerp van de lachgascilinders, zodat ze niet meer kunnen ontploffen, ziet Iemenschot ook wel zitten.

Lachgascilinder die niet kan ontploffen

Dat is technisch gezien mogelijk, zegt explosieven-expert Barink. Een overdrukventiel op de lachgascilinder kan de oplossing zijn. "Zodra de lachgascilinder wordt verwarmd en de druk boven een bepaalde waarde komt, zal het ventiel automatisch afblazen."

Dat is niet gevaarlijk, legt Barink uit. Lachgas is op zichzelf namelijk niet brandbaar. "Het is brandondersteunend. Dus als het ventiel gaat afblazen, is dat niet erg."