Een foto plaatsen op Instagram, een serie kijken of nog even voor het slapen Facebook checken. Een wereld zonder internet is ondenkbaar en online blijft groeien. En ook in Nederland is die groei zichtbaar, maar kan het stroomnetwerk dat wel aan?
"Elk filmpje dat je kijkt, wordt naar jouw mobiel of laptop getransporteerd vanuit een datacenter", vertelt Stijn Grove, directeur bij Dutch Data Center Association. "Een datacenter is een gebouw waar kasten met servers staan. Alles wat je uploadt, downloadt en verwerkt gaat door die servers." Opgeslagen Facebookfoto's staan bijvoorbeeld in een datacenter te draaien op een server, totdat jij deze foto's opvraagt door op de Facebookfoto te klikken. "Om dit mogelijk te maken zijn er vele netwerken, energie, koeling en veiligheid nodig", zegt Grove.
Datacenters zijn energievreters
Nederland telt momenteel 200 datacenters en de meeste daarvan liggen in de regio Amsterdam, ook wel de Nederlandse datahub genoemd. "Dat komt omdat Amsterdam precies aan het einde van de internetkabel vanuit de Verenigde Staten ligt. En Nederland ligt in het midden van Europa. Dat zorgt voor een snelle internetverbinding."
De Nederlandse datacenters verbruiken zo'n 3 procent van het totale stroomverbruik in Nederland, dat is naar schatting 4 miljard kilowattuur. Journalist Hanno Bakkeren rekende uit dat dit drie keer zoveel stroom is dan de Nederlandse Spoorwegen verbruiken. De Dutch Data Association verwacht dat Nederlandse datasector iedere vier jaar in omvang verdubbelt. Om die reden wil Stijn Grove dat het stroomnet moet worden uitgebreid. "Het landelijke stroomnet is niet voorbereid op deze verandering. De digitale revolutie groeit zo snel dat de ruimte en energie opraken."
Nederlanders zijn grootverbruikers
"Het is ook niet zo vreemd dat de datacenters groeien. Het internetgebruik groeit ook", zegt Grove. Volgens het Nationaal Social Mediaonderzoek van Newcom hebben ruim 10 miljoen Nederlanders een Facebookaccount. Bovendien gebruiken bijna 12 miljoen Nederlanders WhatsApp en ruim 8 miljoen YouTube. Apps zoals YouTube verbruiken relatief veel data, omdat video's veel beelden moeten opvragen. WhatsApp verbruikt minder data, omdat hierbij vooral tekstberichten worden binnengehaald.
In Nederland zijn we graag online, maar liefst bijna vijf uur per dag. Dat is niet zo vreemd, want volgens het Centraal Bureau van de Statistiek heeft 98 procent van alle Nederlanders toegang tot een internetverbinding. Hiermee is ons land koploper van Europa, waar het gemiddelde 87 procent is.
Hoezo kost een Netflix-aflevering stroom?
Netflix-series staan als bestand opgeslagen op een van de servers in een datacenter. Wanneer je een serie wilt kijken en daarop klikt, vraag je aan Netflix of die jou de serie kan toesturen. Via de internetverbinding gaat je internetprovider op zoek naar de plek waar de Netflix-serie staat opgeslagen. Heeft hij de locatie gevonden, dan vraagt hij aan die server die in dat datacenter staat, of die server het bestand kan opsturen naar de laptop of televisie. Vervolgens wordt de serie getransporteerd en is deze te bekijken. Omdat die serie permanent bij Netflix op de server staat, kost het stroom om deze server met dat bestand erop te laten draaien. Daarnaast moet het bestand met de serie getransporteerd worden, wat ook stroom kost.
Ook een strippenkaart kost stroom
Niet alleen sociale media of Netflix vragen of slaan data op. Erik Jagroep, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, ziet meer nieuwe ontwikkelingen waarvoor de opslag van data nodig is. "Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van de OV-chipkaart. Een aantal jaar geleden was er een papieren strippenkaart. Dat koste geen elektriciteit, alleen papier. Nu staat er ergens in Nederland een datacentrum waar al onze reisgegevens staan opgeslagen."
Jagroep is gepromoveerd op duurzame software. Dat is software wat een minimale hoeveelheid energie verbruikt voor het uitvoeren van taken. "Het datagebruik is moeilijk terug te draaien; in de digitale revolutie wil je niet meer terug naar hoe het vroeger was. Belangrijker dan dataverbruik vind ik de software: dat bijvoorbeeld apps zo min mogelijk de levensduur van de batterij verkorten. En dat de data op een zo efficiënt mogelijke manier aangeleverd wordt vanuit een datacentrum. Daar heeft software invloed op."
Netflix: groen of niet-doen?
Er zijn mogelijkheden om dataverbruik te verminderen. Het kijken van een aflevering Netflix kost sowieso energie. Stream bijvoorbeeld een Netflix-aflevering via Wi-Fi in plaats van 4G. Wat je ook kunt doen is de aflevering via je mobieltje kijken in plaats van op de televisie. Op die manier gebruik je minder data en dus minder stroom. Overigens bestrijdt Netflix dat 'bingewatchen' (meerdere afleveringen van een tv-serie na elkaar bekijken) milieuvervuilend is. In een reactie uit 2015 laat Netflix weten dat stilzitten en een serie kijken beter is voor het milieu dan de televisie uitzetten en actief bewegen.
Halverwege april heeft de overheid een Routekaart 2030 ontwikkeld om de snelle groei van de Nederlandse datacenters in goede banen te leiden, zodat er in de komende jaren gebalanceerd met het stroomverbruik om kan worden gegaan.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.