Nieuwe rijtest moet beter dan nu voorspellen hoe lang mensen met dementie nog kunnen autorijden

Onderzoekers in Den Haag werken aan een nieuwe rijtest voor mensen met beginnende dementie. Nu moeten zij nog jaarlijks een rijtest doen bij het CBR. Met de nieuwe methode zouden ze het roze pasje tot wel 3 jaar kunnen verlengen.

Op dit moment is de rijtest bij het CBR een momentopname, vertelt Marjolein Boele van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). "In een rit van een uur wordt beslist of iemand nog de weg op mag. Onze methode is veel uitgebreider." Samen met het CBR onderzoekt de stichting of te voorspellen valt of patiënten bij wie dementie in een vroeg stadium is gediagnosticeerd, langer kunnen doorrijden.

Rijgedrag volgen

In het onderzoek worden dementiepatiënten ruim 2 jaar gevolgd. "We nemen een uitgebreid interview met hen af, onderzoeken hoe goed de reflexen en het geheugen zijn en maken een rit in de rijsimulator."

Aan de hand daarvan wordt voorspeld hoe lang mensen nog kunnen doorrijden. Vervolgens worden camera's in de auto's van deelnemers geplaatst. Boele: "Zo kunnen we hun rijgedrag voor langere tijd volgen en onderzoeken of ze ook echt al die tijd veilig blijven rijden."

'Veel gedoe en geld'

Jaarlijks doen naar schatting tussen de 1000 en 1500 dementiepatiënten de rijtest van het CBR. Ongeveer twee derde slaagt voor de test. In dat geval wordt het rijbewijs met een jaar verlengd. In theorie kan het nu al met 3 jaar verlengd worden, maar volgens het CBR gebeurt dat alleen in 'hele uitzonderlijke gevallen'.

En dat zit sommige patiënten dwars, zoals de 54-jarige Sonja Bouten, die Alzheimer heeft: "Elk jaar moet je het rijbewijs opnieuw aanvragen, een nieuw neurologisch rapport opsturen, nieuwe pasfoto's laten maken. Je moet naar het gemeentehuis, naar de fotograaf. Het is heel veel gedoe en het kost ieder jaar geld. Alles bij elkaar wel honderden euro's."

'Onrechtvaardig'

Bouten vindt het oneerlijk dat ze ieder jaar getest moet worden. "Ik reed lange tijd zo'n 40.000 kilometer per jaar en nu zou ik ineens niet meer kunnen rijden? Dat gaat er bij mij niet in. Zeker niet als ik mensen van 85 jaar op de weg zie, die nooit getest hoeven te worden. Het voelt onrechtvaardig."

Volgens Boele van de SWOV leeft dit gevoel bij meer patiënten. "Voor veel mensen is het rijbewijs heel belangrijk. Zij willen niet ieder jaar stress ervaren doordat het mogelijk wordt afgepakt. Ik hoop dat onze methode meer rust geeft. Als we kunnen aantonen dat mensen langer rijgeschikt blijven, dan lijkt me dat een enorme vooruitgang voor mensen met beginnende dementie."

Veiligheid voorop

Ook Alzheimer Nederland herkent de stress die patiënten ervaren bij de rijtest: "Het is goed dat er methodes onderzocht worden om de rijgeschiktheid van mensen met beginnende Alzheimer sneller en makkelijker te beoordelen en te voorspellen. Zo kunnen mensen met dementie langer meedoen zonder hulp en zonder extra risico voor de samenleving", zegt woordvoerder Carolien van IJssendoorn.

Tegelijkertijd benadrukt de stichting dat de verkeersveiligheid voorop moet staan. En precies daar zet neuroloog Femke Bouwman van het Amsterdam UMC haar vraagtekens bij. "Ik denk dat de jaarlijkse controle heel belangrijk is. Dat mensen nu de vaardigheden hebben om auto te rijden zegt niets over volgend jaar. De ziekte gaat door. Je weet nooit of en welke cognitieve vaardigheden verloren gaan. Dat kan je niet voorspellen."

'Geen zorgen'

Toch is dat precies wat de SWOV nu probeert te doen. "We zitten nog in de onderzoeksfase, maar als we kunnen bewijzen dat deze methode werkt dan zijn mensen ook echt voor langere periode rijgeschikt. Daar hoeft u zich geen zorgen over te maken", zegt Boele.

Mocht het onderzoek slagen, dan bepaalt de verantwoordelijk minister of de nieuwe rijtest ook wordt ingevoerd.

'Met plezier de weg op'

Als het aan het CBR ligt gebeurt dat dan snel: "We hopen dat de onderzoeksresultaten positief zijn en dat er inderdaad op een andere, laagdrempelige manier een goede voorspelling gedaan kan worden of mensen nog veilig kunnen rijden. En dan voor 3 jaar in plaats van de huidige één jaar", laat een woordvoerder weten.

Het zal nog een aantal jaar duren voordat het zover is. Sonja kan in elk geval niet wachten. "Ik zou al heel blij zijn als mijn rijbewijs met 2 jaar verlengd wordt. Dan heb ik de zekerheid dat ik langer door kan rijden, niet al die kosten heb en kan ik met plezier de weg op."