Niet in de Tweede Kamer, maar opgeven doen Code Oranje, Splinter en JONG niet: na de kater volop door

Ze deden voor het eerst mee aan Tweede Kamerverkiezingen, maar haalden geen zetel: de politieke partijen Code Oranje, Splinter en JONG. Wat doe je dan? Hef je jezelf op, of ga je door? Bij de volgende verkiezingen wel een zetel halen is niet makkelijk.

Code Oranje

Code Oranje, de partij die meer inspraak wil voor de burger, bleef bij de afgelopen verkiezingen steken op een halve zetel. "Je weet van tevoren hoe spannend het wordt", vertelt Richard de Mos, voormalig lijsttrekker van Code Oranje. "Ik dacht, we hebben 20 procent kans dat we de zetel halen. Dat was niet zo en dan ben je toch even teleurgesteld."

De campagne van Code Oranje zat wat tegen, vertelt De Mos. "We kregen behoorlijk wat concurrentie van de PVV, Forum voor Democratie en JA21. Misschien hebben wij ook wel te vroeg gepiekt." Zo presenteerde Code Oranje vanaf september al kandidaten, iets wat ze met de kennis van nu misschien later hadden gedaan.

'Kwartje kan de verkeerde kant op vallen'

"Eigenlijk zijn wij vanaf oktober in de peilingen gekomen, tot op de laatste dag voor de verkiezingen. Op de dag dat we erin hadden moeten staan, vielen we eruit. Ondanks dat we hard hebben gewerkt, kan het kwartje de verkeerde kant op vallen."

Toch kijkt De Mos positief terug op de afgelopen verkiezingen. "Het avontuur was mooi en het verhaal dat we vertelden nodig. Er zijn lokaal heel veel problemen die je alleen landelijk kan oplossen." Hij ziet Code Oranje als een nieuwe beweging die een langere aanlooptijd nodig heeft dan dat ze gehoopt hadden.

Focus op gemeente en provincie

Code Oranje houdt zich nu bezig met de gemeenteraadsverkiezingen en de provinciale verkiezingen. Ze steunen verschillende lokale partijen met de formule 'powered by Code Oranje'. In gemeenten zonder sterke lokale partijen, kijken ze naar opties voor een Code Oranje-tak. Maar ook landelijk hopen ze door te groeien naar een zetel in de Tweede Kamer.

En misschien zien we De Mos dan wel weer terug als lijsttrekker. Hij gaat nu persoonlijk verder als de fractievoorzitter van Hart van Den Haag, maar sluit niet uit dat hij terugkomt als lijsttrekker van Code Oranje: "Ik heb het met heel veel liefde en enthousiasme gedaan en sta daar altijd open voor."

Splinter

Femke Merel van Kooten, partijleider van Splinter, heeft al veel verkiezingen meegemaakt. Maar afgelopen verkiezingsavond was een hele andere avond dan normaal. Splinter kwam niet als partij samen met een hapje en een drankje om de exitpolls te bekijken, iedereen bleef door corona thuis. "Ik heb met mijn gezin gekeken naar de uitslagenavond. Af en toe heb ik de tv uitgezet, omdat ik het even niet meer trok", vertelt Van Kooten.

Ze ging op een 'hele normale tijd' naar bed en zag de volgende ochtend dat Splinter helaas niet genoeg stemmen kreeg voor een zetel. Toch heeft Van Kooten niet het gevoel dat Splinter heeft verloren. "We hebben gewoon een halve zetel gewonnen en dat kan alleen maar meer worden."

'Ik ga niet in een hoekje zitten huilen'

Wel betekent het voor Van Kooten dat haar Kamerlidmaatschap er nu na 4 jaar op zit: eerst voor de Partij voor de Dieren, daarna samen met Henk Krol en later nog als eenmansfractie. "Ik ga niet in een hoekje zitten huilen. Ik ben nu heel druk met solliciteren om ook maatschappelijk betrokken te blijven. Om van buitenaf toch positieve veranderingen te kunnen doorvoeren."

Ook probeert ze actief te blijven in de politiek en is ze nog vaak te vinden in Den Haag. "Ik maakte laatst de grap dat ik geen actieve herinnering heb aan de verkiezingsuitslag en dat mijn pas voor de Tweede Kamer het nog gewoon doet", lacht Van Kooten. De partijleider van Splinter wil vooral laten zien dat ze er nog is en haar mening blijft geven. "Ik voel me daar ook toe verplicht, om te laten zien dat die 30.000 stemmen op Splinter geen verloren stemmen zijn."

'Het is mijn roeping'

Splinter focust zich nu eerst op de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. "We gaan niet in alle gemeenten meedoen, maar we zijn het nu aan het terugbrengen naar een succesvol aantal. We mikken op de hoofdsteden van de provincies."

Maar Van Kooten zelf zul je niet snel terugvinden in de gemeenteraad. Haar ambities liggen toch in de Tweede Kamer: "Dat is mijn roeping." Bij de volgende verkiezingen zullen we Van Kooten daarom ook terugzien als lijsttrekker van Splinter.

JONG

Jaron Tichelaar, voormalig lijsttrekker van JONG, vond de verkiezingsavond heel erg spannend. "Het voelde als de avond dat je een cijfer terugkrijgt van een belangrijk proefwerk, of het moment dat je hoort of je wel of niet over gaat naar de volgende klas."

Hoewel het niet helemaal als verrassing kwam dat de jongerenpartij niet genoeg stemmen had voor een zetel, was het alsnog 'hartstikke zuur'. Tichelaar: "Met dat zure gevoel ben ik de volgende ochtend ook wel opgestaan. Het was een kater zonder alcohol."

Pittige weken

Toch bleef dat 'zure' gevoel niet lang hangen. "De kater was snel vertrokken toen ik zag wat we met de partij JONG hebben neergezet. We zijn de eerste jongerenpartij die mee mocht doen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Dat pakt niemand ons meer af."

Het waren pittige weken voor de partijleden van JONG. Ze hebben met een kleine groep mensen de hele campagne geleid. "Daarom hebben we na de verkiezingen even een pas op de plaats gedaan. Even laten bezinken wat er allemaal is gebeurd, ook alle emoties verwerkt die er bij zijn komen kijken."

Volmondig ja

Maar die 'pas op de plaats' heeft nu lang genoeg geduurd. "We zijn nu met JONG aan het kijken hoe we de basis van de partij kunnen versterken. De stip op de horizon is de komende Tweede Kamerverkiezingen, maar misschien maken we een tussenstop voor de gemeenteraadsverkiezingen." Tichelaar verwacht dat ze voldoende mensen vinden om in een aantal gemeenten mee te kunnen doen met JONG.

Of Tichelaar er bij de volgende verkiezingen als lijsttrekker weer bij is, vindt hij lastig te zeggen. "Er kan veel veranderen binnen een partij. Misschien ben ik over 4 jaar wel de eerste JONG-burgemeester, ik noem maar iets. Maar als de meerderheid van de partij nog achter mij staat, zeg ik nu volmondig ja."

Niet gemakkelijk

Het is niet gemakkelijk voor partijen die bij eerdere verkiezingen geen zetel hebben behaald, die zetel 4 jaar later wél binnen te slepen, vertelt politiek commentator Joost Vullings. "Je moet wat met je leven als je niet in de Tweede Kamer komt. 4 jaar lang ergens je energie in houden is moeilijk voor partijen."

Je hebt natuurlijk partijen die elk jaar meedoen, maar nooit in de buurt komen van een zetel. Denk aan Jezus Leeft en Partij De Nieuwe Mens. Maar er zijn partijen die het wel lukt. De Partij voor de Dieren behaalde bij de verkiezingen van 2003 niet genoeg stemmen, maar dat lukte bij de vervroegde verkiezingen in 2006 wel. De partij installeerde zich met twee zetels in de Tweede Kamer.

In beeld blijven

Dit komt voornamelijk doordat de standpunten van de Partij voor de Dieren wel meteen ontdekt werden, legt Vullings uit. "Marianne Thieme, de voormalig lijsttrekker, werd vaak uitgenodigd om haar ideeën te delen. Zo bleef ze onderdeel van het publieke debat." Een recenter voorbeeld is de politieke partij BIJ1, eerder bekend als Artikel 1. Die partij bleef vooral in beeld door de raadszetel in Amsterdam en de bekendheid van fractievoorzitter Sylvana Simons.

Als Splinter, Code Oranje en JONG kans willen maken op een zetel bij de volgende verkiezingen, is het dus belangrijk om in beeld te blijven. "Als kiezers over 4 jaar denken, die meneer of mevrouw ken ik, dan maak je kans. Maar dat moet je dan we voor elkaar zien te krijgen."