Muur van Mussert gaat verhaal collaboratie vertellen

De muur van Mussert wordt een educatiecentrum dat het verhaal van de collaboratie met de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog moet vertellen. Het verhaal dat straks in en om de muur wordt verteld, moet als enige NSB-monument een gat in de geschiedenis opvullen. Dat vinden de oprichters van Stichting Educatiecentrum de Goudsberg. Die stichting is vanavond opgericht in de capitulatiezaal in Wageningen en heeft al een drietal plannen ontvouwd.

In de muur is een lange gang, die zal worden gebruikt voor een tentoonstelling over de NSB en collaboratie. Daarnaast wordt de muur het startpunt voor een educatieve route langs andere oorlogsmonumenten als de de Grebbeberg, het Airbornemuseum in Oosterbeek en de Wageningse capitulatiezaal in Hotel de Wereld. Dat is een route die bijvoorbeeld schoolklassen kunnen afleggen. Daarnaast wordt de muur ook onderdeel van het middelpunt van Nederland, dat pal naast de muur ligt.

NSB-monument op campingterrein

Eind februari heeft minister Van Engelshoven besloten dat de muur van Mussert een monument wordt. Al sinds 2015 werd erover gesteggeld. De muur waarop NSB-leider Anton Mussert  ten tijde van de Tweede Wereldoorlog zijn zogenoemde hagespraken hield, stond te vervallen op het terrein van camping de Goudsberg in Lunteren. Historici vinden dat de muur een monument moet worden omdat het het enige bouwwerk van de NSB is en het daarmee het verhaal van de Nederlanders die collaboreerden met de Duitsers kan vertellen. Een onderdeel dat volgens de historici tot nu toe onderbelicht is gebleven in de Nederlandse geschiedschrijving.

Mussert leidde SS-leider Heinrich Himmler rond in de muur, en er was een kamertje waarin de NSB-leider zijn brieven aan Hitler schreef. Een aantal keren hield Mussert er een toespraak waar enkele tienduizenden NSB’ers uit heel Nederland op af kwamen. Jan Kijlstra van de Stichting Erfgoed Ede is de initiatiefnemer voor de monumentstatus. “De muur heeft een hoge educatieve waarde,” vindt hij. “Het is belangrijk dat de jeugd kennis neemt van de collaboratiegeschedenis.” Veel historici zijn het met hem eens, maar er is ook kritiek. Vooral uit Joodse hoek. Zo vrezen sommigen dat het een bedevaartsoord zou kunnen worden voor extreemrechts-sympathisanten.

Brandbrief museumdirecteuren en historici

Lang schoven de gemeente Ede en het rijk de kwestie als een hete aardappel naar elkaar toe, maar toen Roderick Zoons, de eigenaar van de camping waarop de muur staat de opdracht kreeg van provincie en gemeente om zijn camping te ‘revitaliseren’, was voor hem de maat vol. Hij kondigde aan de muur te zullen slopen.  Toen hij een sloopmelding deed bij de gemeente Ede schreven prominente museumdirecteuren en historici schreven een brandbrief) aan de minister in de hoop de muur te kunnen behouden.

EenVandaag sprak met de 88-jarige Herman van de Kaa, opgegroeid in Lunteren. Hij zat zelf in het verzet maar zag hoe zijn dorp overspoeld werd door NSB’ers als Mussert zijn hagespraak hield. Bekijk onder anderen zijn verhaal in deze reportage:

Kijlstra, secretaris in de nieuw opgerichte vereniging, hoopt dat veel schoolklassen de muur zullen bezoeken. Ook de campingeigenaar is lid van de nieuw opgerichte stichting. Net als historicus Ad van Liempt en René van Heijningen die voor het NIOD een boek schreef over de muur. De muur is nu overwoekerd en moet dus worden opgeknapt. De stichting hoopt op een partij die dat wil financieren.