Meer dan duizend scholen, kinderdagverblijven en sportvelden staan te dicht bij drukke weg: 'Kinderen zijn extra kwetsbaar'

273 scholen en ruim 600 locaties voor kinderopvang staan zo dicht op drukke wegen dat er volgens de GGD aanzienlijk risico is op gezondheidsschade bij kinderen. "Onderzoek na onderzoek heeft uitgewezen hoe schadelijk de stoffen in de uitstoot zijn."

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en het platform voor onderzoeksjournalistiek Investico. In totaal gaat het om 2.039 locaties waar 'kwetsbare groepen' als kinderen en ouderen verblijven, zoals scholen, kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, verzorgingstehuizen en sportvelden.

150 meter van snelweg

De GGD adviseert sinds 2010 via de richtlijn 'luchtkwaliteit en gezondheid' over 'gevoelige bestemmingen'. Daarin staat hoe ver een school, kinderopvang, sportlocatie of verzorgingstehuis minimaal van een drukke weg moet liggen omdat anders de luchtkwaliteit te slecht is en die voor gezondheidsproblemen kan zorgen.

In maart zijn de afstandseisen versoepeld omdat de uitstoot van verkeer in de afgelopen 15 jaar flink omlaag is gegaan. Eerder genoemde locaties moeten vanaf nu ten minste 150 meter van een snelweg liggen, dat was eerst minimaal 300 meter. Voor drukke wegen in steden is de grens verlegd van 50 naar 25 meter. De eis bij provinciale wegen is ongewijzigd en blijft 50 meter. Maar binnen de afstand is de uitstoot wel gevaarlijker dan gedacht.

Kinderen en ouderen

De GGD-richtlijn mag versoepeld zijn, ook onder de nieuwe afstandsregels zijn er nog altijd veel locaties die binnen de risicozones langs drukke wegen vallen. Platform Investico vroeg alle openbare data over waar de 'gevoelige' locaties precies zijn: in totaal blijkt het te gaan om 2.039 locaties waar vooral kinderen en ouderen verblijven.

Zo zijn er 273 basisscholen en middelbare scholen die volgens de richtlijnen te dicht bij een drukke weg liggen. Op die scholen zitten samen meer dan 95.000 leerlingen. Verder staan op de lijst ook ruim 600 locaties voor kinderopvang en meer dan 900 sportlocaties.

'Ze zijn extra kwetsbaar'

"Die scholen staan echt op de verkeerde plek", reageert kinderlongarts Ismé de Kleer van het Franciscus Gasthuis en Vlietland-ziekenhuis van Rotterdam. Zij maakt zich al jaren zorgen om luchtvervuiling en de gezondheidsschade die dat bij kinderen kan aanrichten. "Met name kinderen zijn extra kwetsbaar bij blootstelling."

Ze legt uit dat de longen bij (jonge) kinderen zich nog moeten ontwikkelen. Het inademen van stoffen in uitlaatgassen, zoals fijnstof en stikstofoxiden, kan leiden tot benauwdheid, hoesten of astma-aanvallen. "Onderzoek na onderzoek heeft uitgewezen hoe schadelijk die stoffen zijn", benadrukt De Kleer.

Astma door luchtvervuiling

Kinderen lopen meer risico als ze dicht bij een bron van luchtvervuiling zitten, zoals een drukke weg. "We weten hoe dichter bij de bron, hoe hoger de blootstelling. En kinderen die langere tijd dichter bij de bron verblijven hebben meer klachten, ook gezonde kinderen. Ook hebben ze een verhoogde kans op een longontsteking."

Luchtvervuiling is een belangrijke bedreiging voor de gezondheid, waarschuwt de kinderlongarts. "We weten dat 1 op de 5 kinderen met astma in Nederland, die astma te danken heeft aan luchtvervuiling." Bovendien worden de astmaklachten bij kinderen ook verergerd door blootstelling aan verontreinigde lucht.

'Krijgt er gewoon last van'

Daar weet moeder Samia El-Bighouti uit Schiedam alles van. Haar zoontjes Dien en Soulaiman hebben beiden astma. Ze voetballen op een sportveld dat pal naast de snelweg ligt. "Op het slechtste moment gaan ze hoesten, worden ze benauwd en moeten ze even gaan liggen. Dan hebben ze ook echt hun puffer nodig. Soms is het daarmee opgelost, maar soms moeten we naar het ziekenhuis."

Het verbaast Samia niet als ze naar de rand van het sportveld wijst: druk verkeer raast voorbij de voetbalclub. "Als je ziet hoeveel vrachtwagens er voorbij rijden, het is eigenlijk niet te doen." Ook de school van de twee jongens staat in de buurt van een drukke weg, zegt hun moeder. "Als het dan blijft hangen op een schoolplein en je ademt dat in, dan krijg je daar gewoon last van."

Richtlijn is onbekend

Uit een rondgang langs scholen, kinderdagverblijven, bso's en verpleeghuizen blijkt dat vrijwel geen enkele locatie op de hoogte is van de GGD-richtlijn voor luchtkwaliteit. Een schooldirecteur vertelt dat ze al eerder ventilatiesystemen hebben aangeschaft en CO2-meters in de klaslokalen hebben opgehangen. "Maar misschien moeten we ook fijnstof gaan meten."

Een van de scholen op de lijst is het Comenius in Naarden. "Luchtkwaliteit is enorm belangrijk, maar er wordt vaak weinig over gesproken", zegt schooldirecteur Roel Hoogendoorn. Hij ziet dat gemeenten onderwijslocaties aanwijzen en daarbij zelf beslissen of de richtlijn gevolgd wordt. Hoogendoorn weet uit ervaring dat het 'vaak echt lastig' is om een geschikte locatie te vinden.

Schadelijker dan gedacht

'Vieze lucht-expert' Marieke Dijkema van GGD Nederland zegt dat de afstandseisen zijn aangepast naar aanleiding van de laatste wetenschappelijke richtlijnen. Daaruit blijkt wel dat de uitstoot in gebieden die binnen de grenswaarde vallen schadelijker is dan eerst werd gedacht.

In Nederland lijden 1,2 miljoen mensen aan een longziekte, zoals astma, COPD of longkanker. Jaarlijks overlijden 11.000 mensen vroegtijdig door blootstelling aan vervuilde lucht. De GGD ziet dat er meer maatregelen nodig zijn om de luchtkwaliteit te verbeteren en zo gezondheidsschade te voorkomen en wil daarom dat er een landelijke aanpak komt.