Veel coalitiekiezers zijn somberder over het kabinet nu het regeerprogramma bekend is. Het nieuwe asielbeleid is welkom, maar plannen voor het eigen risico, voor de landbouw en de bezuinigingen op onderwijs zorgen voor gefronste wenkbrauwen.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 9.500 kiezers uit het Opiniepanel die op een van de coalitiepartijen hebben gestemd. Nu alle kabinetsplannen voor de korte en lange termijn bekend zijn, heeft 61 procent van die kiezers vertrouwen in het kabinet. Bij kiezers van de VVD is dat hoger dan in juni toen de ministersploeg bekend werd, maar bij de PVV, NSC en BBB staan juist fors minder kiezers achter dit kabinet nu de uitgewerkte plannen er liggen.
Weerstand tegen plan eigen risico
Want ook al is elke achterban van de coalitie blij met de strenge asielplannen, er landen een aantal dingen niet goed. Zo hebben kiezers van de PVV, VVD, NSC en BBB moeite met het verlagen van het eigen risico in 2027. De jaarlijkse eigen bijdrage blijft tot 2027 ongewijzigd 385 euro en wordt daarna verlaagd naar 165 euro. Naar verwachting stijgt de maandelijkse zorgpremie die verzekeraars rekenen door deze afbouw, iets wat met name veel kiezers van de PVV (42 procent) moeilijk vinden.
Zij willen van het eigen risico af én geen hogere zorgpremie. Veel VVD- en NSC-kiezers vinden afbouw van het eigen risico juist niet verstandig, omdat ze inzien dat de zorgkosten stijgen en het ergens van betaald moeten: "Als het eigen risico wordt verlaagd en de zorgpremie loopt op, dan is het dus een vestzak-broekzak verhaal. Daar schieten we niets mee op, want dat wordt dan nog duurder", zegt een NSC-kiezer.
Andere pijnpunten coalitiekiezers
Nog negatiever zijn kiezers over bezuinigingen op het onderwijs. Het kabinet wil minder geld naar buitenlandse studenten, maar rept in het regeerprogramma niet over de verdere uitwerking van die bezuinigingen. Geen enkele kiezersgroep ziet wat in onderwijsbesparingen, ook niet die van de coalitie. Zo schrijft een VVD-kiezer: "Het is goed als er minder geld gaat naar buitenlandse studenten, maar het onderwijs in Nederland staat er slecht voor en daar moet juist meer geld naartoe."
PVV- en BBB-kiezers zijn verder niet te spreken over de beperking van de mestrechten bij een doorverkoop van een veehouderij buiten de familie, waardoor de veestapel op den duur zal krimpen. Ook vinden maar weinig PVV-kiezers (36 procent) dat Nederland Oekraïne onverminderd moet blijven steunen, zoals het kabinet wil. Veel NSC-kiezers, en in mindere mate PVV-kiezers, hebben daarnaast moeite met de lastenverlichting voor bedrijven.
Onvoldoende NSC-geluid
Onder de streep zien vooral NSC-kiezers te weinig van 'hun' partij terug in de kabinetsplannen voor de komende jaren. Slechts 41 procent herkent NSC daar voldoende in. Een groot deel van de mensen die NSC hebben gestemd, is na de verkiezingen afgehaakt, en de kabinetsplannen lijken voor deze kiezers geen reden om weer terug te keren.
"Dit programma heeft niks te maken met bescherming van de zwakkeren in de samenleving. Ik lees ook niets over pensioenen, iets wat mij aan het hart gaat." De achterbannen van de PVV (65 procent), VVD (63 procent) en BBB (64 procent) vinden daar 'hun' partij in meerderheid wel zichtbaar genoeg, ondanks de hierboven beschreven pijnpunten.
Meer steun voor Faber, minder voor Agema
Gevraagd naar het imago van een aantal veelbesproken ministers valt op dat Marjolein Faber er een stuk beter op staat dan bij de presentatie van de ministersploeg in juni. 43 procent van alle deelnemers steunt haar nu, tegenover 31 procent bij de start. Vooral bij kiezers van de VVD (van 21 naar 60 procent) en NSC (van 17 naar 53 procent) stijgt het vertrouwenscijfer fors. Of haar plannen uitgevoerd kunnen worden, wordt betwijfeld, maar kiezers vinden dat ze daadkracht uitstraalt en tegelijk zegt binnen de kaders van de wet te willen blijven.
Fleur Agema moet het juist doen met minder steun, van 56 procent in juni naar 40 procent nu. Bij kiezers van de PVV heeft nu 67 procent vertrouwen in haar, tegenover 90 procent in juni. Maar ook bij BBB-kiezers (van 93 naar 68 procent) en NSC-kiezers (van 78 naar 48 procent) is de deuk in haar imago flink.
Agema 'gedraaid'
De zorgminister neemt volgens kiezers een andere houding aan dan zij lange tijd als Tweede Kamer had: "Agema is al gedraaid voordat ze goed en wel begonnen is. Ik heb altijd op haar gestemd, maar ik herken haar niet meer", schrijft een teleurgestelde PVV-kiezer.
Dezelfde kritiek krijgt ook landbouwminister Femke Wiersma. De BBB-minister kijkt de komende jaren toch naar maatregelen die de veestapel doen krimpen. Bij 'haar' BBB-kiezers daalt ze daardoor in aanzien. 66 procent van die stemmers steunt haar nu, tegenover 78 procent in juni. Een BBB-kiezer: "Eerst van alles beloven en dan de boel weer terugdraaien. Arme boeren."
Over dit onderzoek
Het onderzoek is gehouden van 14 tot en met 16 september 2024. In totaal deden 19.823 mensen mee. Daarvan hebben er 3.213 bij de Tweede Kamerverkiezingen op de PVV gestemd, 2.934 op de VVD, 2.467 op NSC en 854 op de BBB. In totaal deden er daarmee 9.468 kiezers van de coalitiepartijen mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.