Kan Nederland verduurzamen zonder grondstoffen uit China? 'Alleen zij hebben de kennis hoe je het uit de grond haalt'

Nederland heeft samen met de rest van de Europese Unie ambitieuze plannen om te verduurzamen. Maar China heeft de controle over het grootste deel van de grondstoffen die daarvoor nodig zijn. De vraag is dus of dit een realistisch plan is.

Als je het Rutger van Raalten vraagt is dat heel realistisch. Met zijn bedrijf CarbonX heeft hij een manier ontwikkeld waarmee hij volledig onafhankelijk van China grafiet kan produceren. Wat begon als een afstudeerproject aan de TU Delft is nu een baanbrekend bedrijf.

Europa afhankelijk van China

Grafiet is namelijk een belangrijk onderdeel van batterijen, en daarmee belangrijk voor elektrische auto's, zonnepanelen en andere producten die bijdragen aan de verduurzaming van Europa. Het materiaal is dus een zeer gewild product in het westen.

Ondanks dat - of misschien juist wel daarom - heeft de Chinese overheid strenge regels opgesteld voor de uitvoer van het product. En als de Chinezen de kraan dicht draaien heeft bijvoorbeeld de autoindustrie een probleem. Volgens VVD-Europarlementarier Bart Groothuis is het daarom essentieel dat we onze afhankelijkheid van China terugdraaien.

Vrijvechten

Vanuit die gedachte is Van Raalten van CarbonX aan de slag gegaan met zijn bedrijf. "We zagen dat er op de markt voor grafiet problemen ontstonden, mede doordat China de markt domineert", legt hij uit."We hebben toen een product ontwikkeld waarmee wij de mogelijkheid hebben om grafiet te leveren, ook als China niet meer levert. De afhankelijkheid van China is de grootste drijver achter de groei van ons bedrijf op dit moment."

Voor Groothuis is CarbonX dan ook een van de beste voorbeelden van hoe Europa zich vrij kan vechten van Chinese grillen. Maar in een andere hub van technische kennis in Nederland, Eindhoven, staan ze daar wat sceptisch in.

Geen echte competitie

"Ook in de magneetindustrie zijn er pogingen om de afhankelijkheid van China te beperken", vertelt Maarten de Bekker van Bakker Magnetics. Het Eindhovense bedrijf is een van de grootste leveranciers van magneten in ons land, ook al zo'n product dat belangrijk is voor de duurzaamheidsdoelen. Elektrische auto's en windmolens kunnen niet bestaan zonder magneten zoals die van Bakker Magnetics.

"In Estland loopt een proef om een volledige onafhankelijke productielijn op te zetten en in het Verenigd Koninkrijk staat een fabriek die nieuwe magneten maakt met de resten van oude magneten. Maar die initiatieven zijn nog niet competitief", ze De Bekker.

'De enige die het aandurfde'

Hij legt uit dat China op dit moment zo'n 98 procent van alle magneten in de wereld produceert. En volgens hem heeft China die dominantie vooral te danken aan hun moedige houding. "Die dominantie is niet ontstaan omdat de grondstoffen alleen in China te vinden zijn. China was wel heel lang het enige land dat het aandurfde om die grondstoffen daadwerkelijk uit de grond te halen."

"Dat proces is extreem vervuilend, dus veel landen durfden dat niet aan", gaat hij verder. "En dat heeft ertoe geleid dat de kennis die nodig is voor het maken van magneten zich ook heeft geconcentreerd in China. Geen enkel ander land durfde het aan om magneten te maken, en nu kan geen ander land het."

Neodymium beperken

Onlangs nog kondigde China aan de export van neodymium, de basis van de sterkste magneten die er bestaan, te beperken. "Als je daar je vinger tussen krijgt is die weg", merkt De Bekker op. Er gaan kilo's neodymium in de magneten die in windmolens zitten. Een flink probleem voor Bakker Magnetics zou je denken, maar dat ziet De Bekker anders.

"Niemand importeert neodymium als grondstof, want niemand weet wat hij ermee moet. Dat weten alleen de Chinezen. En het is niet zo dat de uitvoer van neodymium-magneten als verwerkt product beperkt worden. Die gelden alleen voor het ruwe materiaal", zegt hij.

'China is net zo afhankelijk'

Volgens De Bekker is de afhankelijkheid van China dus nog niet zo makkelijk terug te draaien. Hier is een enorme inhaalslag voor nodig. En bovendien is in zijn ervaring het voor de markt niet zo belangrijk waar de magneten vandaan komen. "Die vraag wordt zelden gesteld."

"De Chinezen zijn net zo afhankelijk van de uitvoer van magneten als wij zijn van de invoer", sluit De Bekker af. Dus hoewel hij echt wel de risico's van de afhankelijkheid inziet, ziet hij dat niet zo snel veranderen.