Kan Nederland net als Duitsland arbeidsmigranten aantrekken om de economie draaiende te houden? 'Eerst investeren in huisvesting'

Duitsland vergemakkelijkt met een nieuwe wet de toegang van buitenlandse vakmensen, met als doel de economie draaiende te houden. Of dat ook in Nederland kan? "Eerst kijken naar mensen in Nederland die nu niet werken."

De Duitse regering heeft onlangs een wetgeving goedgekeurd die tot doel heeft het makkelijker te maken voor hoogopgeleide werknemers uit niet-EU-landen om naar Duitsland te migreren. "Ons doel is om de modernste immigratiewetgeving van Europa te creëren", volgens Bondsminister van Arbeid en sociale zaken Hubertus Heil.

Kleine 2 miljoen openstaande vacatures

De zogeheten 'Neue Wilkommenskultur' is vooral gericht op professionals met gespecialiseerde vaardigheden, zoals wetenschappers, ingenieurs en IT-specialisten. Het doel van de wet is om het tekort aan hoogopgeleide werknemers in Duitsland te verminderen en de economie te stimuleren.

Duitsland kampt namelijk al jaren met een tekort aan vakkrachten, wat heeft geleid tot een recordhoogte van 1,98 miljoen openstaande vacatures in 2022. Dat heeft gevolgen voor verschillende sectoren en regio's, waaronder de zorg, kinderopvang, IT en productie- en dienstverlening. Het tekort aan geschoolde arbeidskrachten is uitgegroeid tot een risico voor de welvaart en het probleem zal verergeren door het feit dat er relatief steeds meer gepensioneerde mensen zijn.

Minder bureaucratie

In praktijk moet de nieuwe wetgeving vooral zorgen voor minder bureaucratische rompslomp. Een diploma dat in Duitsland is behaald of erkend is in de toekomst voldoende om elk gekwalificeerd werk te doen en naar Duitsland te komen. De procedures voor het erkennen van buitenlandse diploma's wil het land eenvoudiger maken.

Ook als je geen diploma hebt, maar wel ten minste 2 jaar beroepservaring met een beroepskwalificatie, kan je in Duitsland aan het werk. In de toekomst hoeft ook de beroepskwalificatie niet meer erkend te worden. Dat betekent allemaal minder bureaucratie en dus kortere procedures.

'Kanskaart'

Daarnaast richt de nieuwe wetgeving zich ook op het potentieel van mensen. Aan de hand van een 'kanskaart' op basis van een puntensysteem. De selectiecriteria bestaan uit kwalificaties, kennis van het Duits en Engels, beroepservaring, connectie met Duitsland, leeftijd en het potentieel van de echtgenoot of partner die met u verhuist.

Ten slotte bevordert de wetgeving ook de integratie van geschoolde werknemers uit derde landen door het aanbieden van Duitse taalcursussen en integratieprogramma's en het vereenvoudigt familiehereniging voor geschoolde werknemers.

De economie draaiende houden

Migratiedeskundige Alia Fahkry stelt vast dat Duitsland er duidelijk voor kiest de economie draaiend te houden door te kiezen voor arbeidsmigranten. "De regering schat dat ze 400.000 arbeidsmigranten nodig hebben per jaar tot 2035 om de huidige economie te behouden. Dat is nodig vanwege de ouder wordende samenleving en de groene transitie die we hier willen", zegt ze.

Fahkry ziet als migratiedeskundige ook de uitdagingen waar Duitsland voor staat. "Vooral het leren van de Duitse taal is een uitdaging. Het aanleren duurt lang en is duur. We moeten het makkelijker maken voor mensen buiten Duitsland om de taal te leren."

Gastarbeiders

Ruim 60 jaar geleden kwamen de eerste gastarbeiders naar Duitsland. Ook toen was de gedachte: 'Om de economie draaiend te houden hebben we immigranten nodig'.

Maar het idee was ook: ze hoeven niet te integreren, want ze gaan toch weer terug. Fahkry hoopt dat politici hieruit lessen hebben getrokken. "Je moet begrijpen dat mensen willen komen, maar dan ook willen blijven", zegt ze. "Die mogelijkheid moet je mensen dan wel geven."

'Wij maken andere keuzes"

Minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is geen voorstander van het invoeren van de Duitse plannen in Nederland. "Ik begrijp waarom ze het doen. Wij hebben ook problemen op de arbeidsmarkt, maar wij maken andere keuzes", zegt de minister. Ze wil liever investeren in mensen die in Nederland langs de zijkant staan, zoals 50 plussers, statushouders en mensen die werkloos zijn of jongeren die omgeschoold kunnen worden.

"Arbeidsmigratie van mensen buiten Europa is echt het sluitstuk", benadrukt ze. "Als je nu kijkt hoe Nederland-onwaardig wij omgaan met mensen die van buiten Nederland hier komen om te werken... dat kan gewoon niet qua huisvesting en werkomstandigheden. Daar moeten we eerst in investeren. Er is een tekort aan woningen, waar moeten die mensen leven?"

'We missen economisch gezien de boot'

"Eigenlijk is het heel slim wat Duitsland doet", zegt D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt. "We gaan de komende tijd veel mensen nodig hebben in de EU. Daar is Nederland niet anders in. Ook hier zijn veel openstaande vacatures. Ik hoorde laatst dat er zelfs geen betonvlechter meer te vinden is."

"Het is leuk dat we 900.000 woningen willen bouwen, maar de vraag is of dat lukt als we geen mensen van buiten de EU aantrekken om hier te komen werken", zegt ze.

Minder angstige blik op migratie

Podt zou graag zien dat het kabinet kijkt naar de moderne wetgeving waarmee Duitsland arbeidsmigranten wil aantrekken, gericht op welk potentieel ze hebben. "Duitsland slaagt erin minder angstig naar migratie te kijken. Ik denk dat we economisch gezien de boot missen als we hier niet op inspelen en alleen kijken naar onze eigen arbeidsmarkt. Dan zijn we te laat."

Ze ziet ook dat het geen eenvoudig plan is. "Ik snap dat je niet alleen de deur open kan zetten en kunt zeggen 'dan zien we het wel'. Het is goed om te beginnen met wat pilots op kleinere schaal, om ook op het gebied van huisvesting te kijken wat er nodig is."