Uit het nieuwe RIVM-rapport over blootstelling aan giftige chroom-6-verf staat dat medewerkers bij alle defensieonderdelen gevaar liepen. "Keer op keer blijkt dat Defensie slecht omgaat met de gezondheid van medewerkers", zegt jurist Ferre van de Nadort.
Uit het nieuwste rapport van het RIVM blijkt dat niet alleen (oud-)defensiemedewerkers op de zogenoemde POMS-locaties (prepositioned organizational materiel storage) zijn blootgesteld aan chroom-6-verf. Blootstelling aan de giftige stof was op alle defensielocaties mogelijk. Daarom komen ook (oud-)medewerkers van deze locaties in aanmerking voor een schadevergoeding als zij ziek geworden zijn door de chroom-6. In het rapport staat dat zij niet voldoende beschermd waren.
Uitkeringsregeling uitgebreid
Demissionair staatssecretaris van Defensie Barbara Visser biedt haar excuses aan alle (oud-)medewerkers en hun nabestaanden. Ook wordt de uitkeringsregeling uitgebreid naar medewerkers op alle defensielocaties.
Visser zegt dat ze daarmee 'het leed niet kan wegnemen', maar dat het de bedoeling is dat de regeling laagdrempelig wordt. Ook moeten slachtoffers binnen 8 weken antwoord krijgen als ze een aanvraag indienen. Voor (oud-)medewerkers die op een van de vijf POMS-locaties werkten, komt een hogere vergoeding beschikbaar. Daarbovenop kunnen mensen nog individuele claims indienen.
Gebruik van chroom-6
Defensie gebruikt chroom-6 al sinds 1984 in verf voor tanks en ander materieel. Verf gaat dan langer mee en beschermt beter tegen roest. Al sinds 1973 weet Defensie dat verf met chroom-6 giftig is voor mensen die ermee werken. Deeltjes komen bijvoorbeeld vrij als ze de verf spuiten of schuren.
Chroom-6 kan allerlei ziektes veroorzaken als het in contact komt met de huid of wordt ingeademd. Bij langdurige blootstelling kan het verschillende soorten kanker veroorzaken of leiden tot eczeem, astma of COPD. Uit eerder onderzoek van het RIVM in 2018 bleek dat Defensie verzweeg dat chroom-6 ziekmakend was en niet voor goede beschermingsmaatregelen zorgde.
Niet onder de indruk
Jurist Ferre van de Nadort maakt zich sterk voor defensiemedewerkers die zijn blootgesteld aan giftige stoffen en vroeg in 2018 interne documenten van Defensie op via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Hij is niet onder de indruk van het nieuwe RIVM-rapport: "Er staat niks nieuws in, we wisten allang dat Defensie slecht omgaat met de gezondheid van haar personeel."
"Dit verhaal sleept zich al 20 jaar voort en het is gewoon een continuing story. We weten al sinds 2000 dat die schilderswerkplaatsen niet goed waren", zegt Van de Nadort. Hij noemt het rapport dat ook 'niet bevredigend'. "Hoe kun je als overheid uitleggen dat je achter de feiten aanloopt? Het is keer op keer bewezen dat Defensie niet haar voorbeeldfunctie neemt om te laten zien hoe mensen veilig kunnen werken met gevaarlijke stoffen."
Bewijslast bij slachtoffer leggen
Van de Nadort hoopt dat er met dit rapport een einde komt aan de lijdensweg van de slachtoffers. "Deze mensen zijn soms al 20 of 30 jaar ziek en ze wachten nog altijd op een reactie van Defensie."
De jurist is niet te spreken over de manier waarop Defensie nu omgaat met de uitkeringsregeling. "Wat ze nu doen, is in feite de bewijslast bij het slachtoffer leggen. Mensen die denken dat ze zijn blootgesteld aan chroom-6 moeten dat zelf aantonen en ook bewijzen dat ze daardoor ziek zijn geworden." Dat is volgens Van de Nadort alleen heel ingewikkeld doordat de registratie van Defensie niet op orde is.
'Situatie nog steeds bedroevend'
"Het is bedroevend dat de situatie anno 2021 ook niet beter is", zegt Van de Nadort. "De spuitcabines voor de schilders waren slecht en zijn dat nog steeds. Defensie legt te veel nadruk op de inzetbaarheid. De gezondheid van mensen lijkt er gewoon niet toe te doen."
"De luchtmacht heeft in 2019 spuitcabines gesloten omdat ze niet voldeden aan de eisen, maar er zijn er toen twee opengehouden omdat anders de inzetbaarheid in het gedrang komt. En dat terwijl er al sinds 1986 brieven zijn waarin de arbeidsinspectie zegt dat de cabines niet op orde zijn", legt Van de Nadort uit.
Ministerie van Defensie
Een woordvoerder van het ministerie van Defensie vertelt dat er in het verleden inderdaad spuitcabines gesloten zijn, omdat die niet voldeden aan de veiligheidseisen. Hij zegt dat het werk toen is uitbesteed aan cabines die wel voldeden. "Wij stellen alles in het werk zodat onze mensen veilig kunnen werken. Waar dat kan proberen we het gebruik van chroom-6 terug te brengen of kijken we naar alternatieven."
De woordvoerder erkent dat het papierwerk niet altijd even goed is bijgehouden, maar zegt dat slachtoffers in dat geval ook gebruik kunnen maken van verklaringen van collega's. "We willen de uitkeringsregeling zo laagdrempelig mogelijk maken." Ook zegt hij dat mensen naast de collectieve regeling ook een individuele claim kunnen indienen. "Zo'n claim is een juridisch proces dat lang kan duren. Maar door het RIVM-onderzoek is daar nu al veel informatie voor beschikbaar."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.