Journalist Olivier van Beemen vertelt hoe hij dagenlang werd vastgehouden in Benin op verdenking van spionage

Je reist af naar het Afrikaanse Benin voor journalistiek onderzoek, maar in no time word je door bewapende politie en militairen meegenomen op verdenking van spionage. Het overkwam de Nederlandse journalist Olivier van Beemen en zijn collega Flore Nobime.

Van Beemen is al meer dan een jaar bezig met een onderzoek naar African Parks. De natuurbeschermingsorganisatie beheert, gesponsord door de Postcode Loterij en de Europese Unie, negentien natuurgebieden verspreid over Afrika.

Geen groot risico

Voor het vervolg van het onderzoek wilden Van Beemen en zijn collega Nobime de organisatie in Benin met eigen ogen zien. African Parks gaf ondanks eerdere toezegging geen toestemming voor een bezoek. Maar de journalisten besloten toch te gaan.

"Vooraf had ik wel een risico-inschatting gemaakt", vertelt Van Beemen. "We kwamen iemand tegen met wie we mee konden. Mijn collega Flore kende die man ook. Er was geen groot risico."

Bang voor de politie

"Op de plek waar wij toen waren, was er nooit sprake van een ontvoering of dat je slachtoffer werd van jihadistisch geweld", vervolgt hij. "Ik was meer bevreesd voor de politie." En dat bleek terecht toen het duo bezoek kreeg van een politiecommissaris en een opsporingsambtenaar die de twee in de gaten hielden.

"Iemand zei me eerder nog: 'Het ergste wat je kan gebeuren, is het land uitgezet worden'. En dat is dus ook gebeurd." Maar hoe dat ging, is bijzonder. Want dagenlang, in een soort estafette-achtige rit, werden Van Beemen en zijn collega gevangen gehouden door de autoriteiten.

Ondervraagd in de auto

Er werd meer dan 40 uur gedaan over een rit die normaal zo'n 10 uur zou moeten duren. "In elk politiedistrict moesten we overstappen in een nieuwe auto, als die al direct klaar stond."

Daar zaten ze dan, tussen bewapende politieagenten en militairen die hen ondertussen probeerden uit te horen. Van Beemen had geen idee waar hij aan toe was en wat er met hem ging gebeuren.

Belastende informatie

Op het zoveelste politiebureau kregen Van Beemen en Nobime een document onder hun neus. Daar is hen gevraagd om de papieren te ondertekenen. In het document stonden niet alleen de rechten die ze hebben, maar ook dat het onderzoek belastende informatie over hen opleverde.

Ze tekenden dan ook niet. "Je weet natuurlijk nooit in zo'n situatie hoe je je dan staande houdt. Maar gelukkig hielden we het hoofd koel."

'Hoofd erbij houden'

En dat is niet gemakkelijk als je constant van hot naar her wordt verplaatst. "Elke ochtend en elke avond konden we wel goed eten regelen. We zorgden dat we goed scherp bleven. Je wast je zoveel mogelijk", zegt Van Beemen.

"We vonden het belangrijk dat we niet zouden verslonzen: hoofd erbij houden." Dat lukte, net als contact leggen met de Nederlandse Vereniging van Journalisten en de Nederlandse ambassade.

Autoritair regime van Benin

De aanhouding van de journalisten moet in de context worden gezien van de president van Benin. Oud-zakenman Patrice Talon kwam in 2016 aan de macht en koos voor een heel andere aanpak dan zijn voorgangers.

"Het buurland Burkina Faso is heel instabiel, daar zitten veel jihadisten", legt Van Beemen uit. "Er zijn vaker militairen vermoord. In het park zijn eerder ook negen mensen vermoord." De bevolking van Benin koos vanwege dit toenemende geweld een man die nu het land met harde hand regeert.

Buitenstaanders stellen orde op zaken

Talon werd verkozen in hetzelfde jaar als Trump. "In andere landen zag je toen ook dat mensen van buiten de politiek ineens werden verkozen. Buitenstaanders die orde op zaken zouden stellen."

Het is volgens de journalist een trend in de regio van Benin: "Vrijheden gaan snel achteruit. Er is ook een hof, waar als het fout ging wij ook voor zouden moeten verschijnen. Die delen heel gemakkelijk hele hoge gevangenisstraffen uit."

Tot 2016 een modeldemocratie

En dat terwijl Benin eerst werd gezien als modeldemocratie, waar persvrijheid de norm was. "Vandaar ook de verontwaardiging bij mijn collega. Zij zegt ook: 'Dit is mijn land niet'. Zij is bereid dit internationaal te vertellen, ook al zou ze er last mee krijgen."

Of Nobime ook daadwerkelijk in de problemen komt, is volgens Van Beemen nog maar de vraag. "Als ze haar nu zouden oppakken, ziet dat er wel heel slecht uit voor het regime."