Jongeren onzekerder over hun lichaam, social media spelen een belangrijke rol: 'Je ziet een versie van jezelf die je niet kunt zijn'

Jongeren worden onzekerder over hun lichaam: vorig jaar zei 77 procent tevreden te zijn, nu is dat nog maar 50 procent. Hoe is dat zo snel gedaald? Volgens psychologen is de oorzaak te vinden in de coronaperiode, maar vooral bij social media.

Bijna de helft van de jongeren (45 procent) is in het algemeen onzeker over hun uiterlijk. Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, in samenwerking met Spuiten en Slikken, onder zo'n 3.500 jongeren van 16 tot en met 34 jaar oud.

Te dik en slechte huid

Vrouwen zijn vooral onzeker over hun buik, benen en borsten. De helft van de vrouwen vindt hun huid een probleem. "Ik was net eindelijk van mijn pukkels af, waar ik vanaf mijn puberteit al mee zat, en toen kwamen de rimpels. Zó oneerlijk", zegt een vrouw in het onderzoek.

Ook mannen maken zich druk over hun lichaam. 50 procent vindt dat ze niet gespierd genoeg zijn, en 45 procent vindt zichzelf te dik. Ook maken ze zich druk over hun buik, hun huid en hun haar.

Negatieve gedachten

Ook hebben jongeren steeds vaker negatieve gedachten over hoe ze eruitzien. Vorig jaar had 37 procent van de mannen dat nog wekelijks, nu is dat opgelopen naar 56 procent. Bij vrouwen was het vorig jaar 60 procent, nu 74 procent.

"Corona heeft wel degelijk invloed gehad", vertelt psycholoog Daisy Veenstra over die toegenomen onzekerheid. Op social media maakt ze filmpjes waarin ze al rappend psychologische thema's voor jongeren verwerkt. "Door corona zaten we veel meer binnen en maakten we veel meer gebruik van social media."

Effecten van filters

TikTok-gebruik onder jongeren tussen de 15 en 19 jaar is vervijfvoudigd in 2021. "Op TikTok, maar ook op Snapchat bestaan enorm veel filters", legt Veenstra uit. "Het effect van filters is ontzettend bepalend voor je zelfbeeld. Je ziet een versie van jezelf die je wil worden, maar die je niet kunt zijn."

Volgens Veenstra ontstaat er daardoor één ideaalbeeld. "Een dunne neus, hoge jukbeenderen, volle lippen", noemt ze op als voorbeelden van filters die vaak voorkomen bij vrouwen. "Wie heeft nu al die factoren? Je wordt al onzeker als je er eentje niet hebt."

Mooiste versie van jezelf

"Vroeger zagen we altijd beelden van anderen die we knapper en beter vonden, maar nu zie je dus ook die mooiste versie van jezelf", legt ze uit. Hoewel corona het gebruik van social media heeft vergroot, denkt Veenstra dat het ook zonder corona toegenomen zou zijn.

GZ-psycholoog Najla Edriouch deelt op social media tips en info vanuit de psychologie. Ze vindt het iets moeilijker om de platforms als directe oorzaak aan te wijzen. "Social media speelt al langer een rol, een jaar is een te korte periode om zo'n groot effect ervan terug te zien."

Kwetsbare en imperfecte kanten

"En aan de andere kant zie je ook dat daar een andere beweging gaande is. Het is meer geaccepteerd om je kwetsbare en imperfecte kanten te tonen", legt Edriouch uit.

Ze denkt wel dat het einde van de coronaperiode een factor kan hebben gespeeld bij de groeiende onzekerheid. "Tijdens corona hebben jongeren een stuk minder sociaal contact gehad. Nu moet je jezelf weer blootgeven. Dan kun je er weer meer bewust van zijn hoe je eruit ziet, en hoe je gezien wordt door een ander. Daardoor kun je je sneller onzeker voelen."

Mentale problemen

Volgens Veenstra heeft de coronaperiode daarbij voor nog een stroomversnelling gezorgd. "Het noemen van mentale gezondheidsproblemen is haast een trend aan het worden. Het is goed om uit te spreken dat het niet goed met je gaat, maar het gebeurt zo veel dat je je bijna afvraagt: gaat het wel echt goed met me? Jongeren zijn daar heel gevoelig voor."

"Ze hebben zo lang binnen gezeten dat ze zich een hele tijd niet gezien en gehoord hebben gevoeld. Die drang daarnaar is heel sterk als je jong bent. En nu krijg je erkenning en aandacht als je zegt dat het niet goed met je gaat. Misschien wil je het dan wel meer doen", vertelt ze. "Ik zeg niet dat het niet echt is, maar wel dat het je behoefte om gezien te worden vervult."