'Je krijgt niet alle mensen aan het werk door vaak genoeg de stok te gebruiken'

Gemeenten moeten ervoor zorgen dat bijstandsgerechtigden verplicht een studie, stage of werktraject volgen. Dat schrijft staatssecretaris Tamara van Ark aan de Tweede Kamer. Wethouders in Rotterdam en Amsterdam vinden dat geen goede oplossing.

Richard Moti is wethouder van Werk en Inkomen in Rotterdam en Rutger Groot Wassink is wethouder Sociale Zaken in Amsterdam. Ze reageren op het plan van staatssecretaris Van Ark.

Te weinig geld voor gemeenten

Een reden waarom een verplichte tegenprestatie voor bijstandsgerechtigden niet zou werken, heeft volgens Moti te maken met hoeveel geld er beschikbaar is voor de gemeenten om mensen in de bijstand weer aan het werk te helpen. "We moeten dit maar even doen. Maar ik zou zeggen: doe dan ook boter bij de vis. De afgelopen jaren is het budget dat gemeentes krijgen om mensen aan het werk te helpen drastisch omlaag gebracht. In 2010 kregen gemeenten nog 4,5 duizend euro per bijstandsgerechtigde om aan het werk te helpen. Dat is inmiddels 1500 euro, dus 3 keer zo weinig."

"De staatssecretaris vindt dat iedereen een passend aanbod moet krijgen om weer aan het werk geholpen te worden, waar we het in Rotterdam helemaal mee eens zijn, maar dan moet ook het budget erbij om het mogelijk te maken. Een passend aanbod kost namelijk wel geld en tijd."

Van bijstand naar vast contract

Iemand die wel door middel van een tegenprestatie weer aan de bak kwam is Chamae Azir. Drie jaar geleden kwam Azir weer aan de bak. Ze is nu beheerder van het buurthuis in Rotterdam Kralingen. Ze zat acht jaar in de bijstand en met behulp van een activeringscoach kon ze weer aan het werk. De tegenprestatie was voor haar geen 'moeten', ze wilde het doen.

"Bij de uitkeringsinstantie moet je elk dubbeltje verantwoorden. En nu heb ik echt het gevoel: 'ik heb lekker gewerkt, ik heb lekker mijn eigen geld verdiend'", zegt Azir. Ondanks dat zij door een tegenprestatie weer aan het werk ging, denkt ze dat een tegenprestatie verplichten geen goed idee is. "Als je mensen dwingt krijg je meestal niet wat je wil. Ik denk echt dat je per situatie moet kijken naar een persoon."

'De stok gebruiken is niet reëel'

Rutger Groot Wassink van Amsterdam vindt de verplichte tegenprestatie van Van Ark heel stoer klinken, maar denkt om 2 redenen dat het niet gaat werken. "Allereerst, de evaluatie van de Participatiewet die eerder deze week verscheen, laat zien dat dwang en verplichtingen geen effect hebben. Dat is gewoon een conclusie uit het onderzoek."

"We zien dat heel veel mensen een beperking hebben of een grote afstand tot de arbeidsmarkt en het is gewoon niet reëel dat als je maar genoeg de stok gebruikt dat we deze mensen allemaal zomaar aan het werk krijgen. Het is niet nodig en ook eigenlijk een afleidingsmanoeuvre voor waar het echt omgaat. En dat is dat we met elkaar moeten praten over de Participatiewet die niet goed functioneert."

Een tegenprestatie heb ik niet nodig

In Amsterdam is volgens Groot Wassink financiële ruimte gemaakt om met mensen in gesprek te gaan. Om bij iedereen te kijken wat ze nodig hebben. "We hebben de komende jaren 20 miljoen vrijgemaakt. Voor sommige mensen zou dat zorg zijn en voor sommige mensen vrijwilligerswerk."

Amsterdam kent wel een sanctiebeleid. "Ik ben ook best bereid dat toe te passen. Maar dan moet je het wel zeker weten dat het terecht is en daar heb ik een verplichte tegenpresentatie niet bij nodig."

Goed voorbeeld voor je kinderen

Richard Moti: "Als je een goede aanpak hebt waarin je vooral met elkaar in gesprek gaat, aandacht geeft en maatwerk biedt dan is dwang zelden nodig is. Heel soms krijg je wel eens iemand die echt weigert en dan kun je best die stok gebruiken, maar 99 van de 100 keer is dat helemaal niet nodig."

"Heel veel mensen willen juist een goed voorbeeld zijn voor hun kinderen, die willen juist meedoen in de samenleving. En wij zien dat als je er de juiste aanpak opzet dan kun je zelfs mensen die meer dan 10 jaar werkloos zijn geweest ook weer naar betaald werk toe leiden. Alleen dat kost wel tijd en geld en daar moet je geduldig voor zijn." Wassink voegt daar tot slot aan toe: "Maatwerk is daar echt het toverwoord."