'Invloedrijkste man van Nederland' Kim Putters neemt afscheid met zorgen: 'Ongelijkheid verkleinen lukt niet'

Na 9 jaar verlaat Kim Putters het SCP, de organisatie die Nederland van cijfers en duiding over maatschappelijke ontwikkelingen voorziet. Hij is er niet gerust op: "Het vertrouwen in het functioneren van de democratische rechtsstaat staat onder druk."

Het klinkt naar tamelijk droge kost: het bij elkaar sprokkelen van enorme hoeveelheden cijfers en statistieken over de meest uiteenlopende maatschappelijke ontwikkelingen. Hier houdt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zich mee bezig. Het bureau vertaalt informatie over belangrijke maatschappelijke trends naar concrete adviezen voor politiek en beleidmakers.

'Het lukt niet de ongelijkheid te verkleinen'

En dat is is verre van saai, vindt vertrekkend directeur Kim Putters (48). "Uit onze onderzoeken van de afgelopen jaren blijkt steeds weer dat er hardnekkige scheidslijnen en ongelijkheden in de samenleving zijn."

En daar maakt Putters zich grote zorgen over: "Ondanks het voornemen de ongelijkheid te verkleinen lukt dat maar niet. Deze kansenongelijkheid gaat niet alleen over meer scholing, de oorzaken kunnen ook in armoede of schulden liggen."

Grootschalige onderzoeken

Het SCP onderzoekt hoe het met Nederlanders gaat op het gebied van werk, gezondheid, sport en cultuur. "Onze onderzoeken zijn vaak grootschalig. We werken bijvoorbeeld met online enquetes, telefonische interviews en panelgesprekken, om te achterhalen wat mensen belangrijk vinden."

De politiek met de neus op belangrijke feiten te drukken, dat was de missie van Putters. Zo waarschuwde hij al vroeg voor dreigende problemen in de zorg, en ook voor de groeiende kloof tussen arm en rijk in ons land. Maar de vraag is of de politiek voldoende naar hem luisterde.

Aan tafel bij Mark Rutte

Wekelijks zat de directeur van het SCP aan tafel bij Mark Rutte. "We proberen de stem van burgers daar te laten horen en ook echt op zoek te gaan naar verklaringen."

"Dat is meer dan alleen cijfers noemen die vertellen 'zoveel procent is voor of tegen'. We zoeken naar het 'waarom?'. Wat maakt dat mensen zeggen 'het moet heel anders', waarover worden mensen boos?"

'Coronacrisis heeft duidelijk gemaakt hoe nijpend de situatie is'

Al 9 jaar roept Putters de overheid op om de kansenongelijkheid te verkleinen, tot nu toe met weinig effect. "De coronacrisis heeft pijnlijk duidelijk gemaakt hoe nijpend de situatie voor veel mensen is. Als je maar een tijdelijke baan hebt bijvoorbeeld, of een eenzame oudere bent, zonder mantelzorger."

"Kinderen die achterstanden krijgen omdat ze thuis geen computer hebben. Ik hoop dat de politiek, mede door corona, is gaan zien dat er echt een tandje bij moet."

Meest invloedrijke Nederlander

Ondanks dat hij zich soms een roepende in de woestijn voelde, werd Kim Putters 2 jaar op rij door de Volkskrant uitgeroepen tot nummer 1 van de 200 meest invloedrijke Nederlanders.

"Week in, week uit heb ik tegen het kabinet gezegd: 'Als je dít doet, houd dan ook rekening met déze groep mensen'. Of dat invloedrijk is weet ik niet. Maar het zou erger zijn als die stem helemaal niet gehoord zou worden. Soms had ik een moeilijke boodschap, maar daar was ik voor besteld."

Perspectief van de burger

Voor effectief overheidsbeleid dat de problemen echt aanpakt is er volgens Putters veel meer inlevingsvermogen en samenwerking nodig: "Als we een samenleving willen die meer inclusief en duurzaam is, dan moet het perspectief van burgers nadrukkelijker terugkomen in het beleid. Anders komt het vertrouwen in het functioneren van de Nederlandse democratische rechtsstaat verder onder druk te staan."

Wat Kim Putters na zijn vertrek bij het planbureau gaat doen houdt hij nog even voor zich. "In ieder geval even een tijdje relaxen", zoveel laat hij wel los.