Hoe Oekraïne AI inzet tegen desinformatie vanuit Rusland

Een nieuwe wending in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is het inzetten van kunstmatige intelligentie om Russische propaganda tegen te gaan. Deze cyberexpert is enthousiast. Volgens hem is het een effectieve manier om desinformatie te bestrijden.

Eén van Ruslands grootste strategieën in de oorlog tegen Oekraïne, is het verspreiden van desinformatie, zowel onder Russen zelf als in andere landen. Toch lijkt Oekraïne er nu in te slagen om met AI onjuiste informatie tegen te gaan.

Duizenden nepaccounts

De raketinslag in Kyiv, wat er gebeurt bij de NAVO-top en wat er gaande is in Oekraïne. Als je iemand in Rusland hierover spreekt, bestaat de kans dat diegene heel andere ideeën heeft over wat zich daar afspeelt dan de werkelijkheid.

Nepaccounts op sociale media, propaganda op de staatstelevisie en websites zoals The Voice of Europe. Rusland gebruikt het allemaal om nepnieuws te verspreiden. En steeds vaker wordt hiervoor kunstmatige intelligentie gebruikt. Zo werd dinsdag nog bekend dat Rusland met behulp van AI met duizenden nepaccounts op X desinformatie verspreidde.

'Desinformatie ontmaskeren'

Maar ook Oekraïne zet AI in, juist om dit tegen te gaan, vertelt cybersecurity-expert Dave Maasland. "Oekraïne probeert te kijken: 'hoe kan dit ons helpen?' Ze proberen desinformatie sneller te ontmaskeren en in kaart te brengen." Dat gebeurt bijvoorbeeld met de website War of Words.

Met AI wordt alles wat wordt gezegd op Russische televisie of bijvoorbeeld Telegram kanalen verzameld. Tot wel 12 jaar geleden is oorlogspropaganda te vinden. Zo ontstaat er een archief dat door gebruikers makkelijk doorzocht kan worden. "Ze volgen zoveel mogelijk kanalen volgen en laten zien: 'kijk hier wordt dit beweerd'." Zo proberen ze de desinformatie van Rusland te ontmaskeren."

Soortgelijke initiatieven in Nederland

Volgens Maasland moeten we sites zoals War of Words 'omarmen'. "Er moeten natuurlijk steeds meer plekken komen waarop mensen goed onderzoek kunnen doen en een goed overzicht krijgen van wat er mogelijk allemaal aan de hand is." Zo zien mensen dus ook wat voor desinformatie wordt verspreid.

"We zien in Nederland ook soortgelijke initiatieven", vertelt Maasland. "Nieuwssites die heel snel op verhalen inspelen en proberen daar informatie over te geven. Het zal altijd een wedloop blijven, maar we moeten wel plekken creëren waarop mensen terecht kunnen om op een overzichtelijke manier te zien welke campagnes er lopen", benadrukt de cybersecurity-expert.

'Desinformatie weerbericht'

Kunstmatige intelligentie kan hierin een grote rol spelen. "Wat ontzettend lastig is met desinformatie is soms niet eens de kwaliteit van desinformatie, maar puur de enorme schaal ervan. Er komt via sociale media soms zoveel bagger op ons af." Om dat allemaal te analyseren, heb je veel mankracht nodig, vertelt de cybersecurity-expert.

"En dat is nou exact waar AI kan helpen. Om heel veel informatie, heel veel websites, bij elkaar te gooien en in kaart te brengen welke thema's worden misbruikt. War of Words is zo'n plek waar het allemaal samen komt en waar je dat overzicht krijgt van een soort 'desinformatie weerbericht'. Om je voor te bereiden hoe je de straat opgaat met een paraplu of met een regenjas."

Waarheid versterken

Aan de andere kant kan AI Oekraïne ook helpen met de waarheid versterken, vertelt Maasland. "AI kan dingen simpeler uitleggen en op grotere schaal bij meerdere verhalen toelichten waarom iets wel of niet waar is."

"Dus zowel aan de kant van de waarheid als het ontmaskeren van desinformatie, zet Oekraïne ook dit soort AI -tools, websites en mensen in. En dat is natuurlijk ook denk ik wel de richting waar we op moeten", vult Maasland aan. "We moeten ook beseffen dat AI aan de goede kant diezelfde superkrachten kan geven."