Hoe mysterieuze initialen in een Drentse boom het verhaal van een jonge Canadese soldaat openbaarden

H.W.R. Toronto Canada. Het zijn deze initialen in een Drentse beukenboom die de nieuwsgierigheid wekken van journalist Ernst Arbouw. Een jarenlange zoektocht leidt hem naar het bijzondere verhaal van een Canadese militair die vocht in ons land.

"Het was op een koude januaridag, oosterwind aan de rand van het bos. De wind blies horizontaal het bos in, waardoor de bomen half wit waren. Het was alsof er een krantenartikel aan de boom hing."

Een toevallige foto op Facebook

Boswachter Booi Kluiving was degene die de inscriptie ontdekte: "H.W.R. Toronto Canada, las ik op de boom." Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog vochten Canadese militairen in de buurt van Eelde. Zij waren op weg naar Groningen om het laatste stukje van Nederland te bevrijden. Op een aantal bomen in het gebied zijn nu nog opvallende inscripties te zien, zoals dus 'H.W.R. Toronto Canada'.

Kluiving maakte een foto van de initialen en deelde deze op Facebook. Per toeval kwam journalist Ernst Arbouw de foto vervolgens tegen, die de drang voelde om de soldaat die de inscriptie maakte op te sporen. Als de soldaat nog leefde, moest hij op dat moment in de 90 zijn. Al snel bleek Arbouws zoektocht niet makkelijk te zijn.

In één keer levend en dood

Na 5 jaar tevergeefs te zoeken, stuitte Arbouw eindelijk op informatie via een database van de oorlogsgraven van het Gemenebest. "Ik voerde de initialen in en de soldaat bleek Harold Wilbert Roszell te heten", zegt hij, "een Canadese soldaat uit Toronto".

De vondst gaf hem een dubbel gevoel. "Ik zag iemand tot leven komen op het moment dat ik hem vond, maar tegelijkertijd zag ik hem ook dood gaan. Ik vond hem alleen omdat hij was overleden." Harold bleek op 16 april 1945 te zijn omgekomen. Hij sneuvelde rond de bevrijding van Groningen en was op dat moment pas 21 jaar oud.

Steeds meer een gezicht

Toch hield de zoektocht daar niet. In een oud krantenartikel vond Arbouw de naam van de moeder en zussen van de Canadese soldaat. Hij verzamelde foto's en reisde af naar Canada om met veteranen en familieleden van de soldaat te praten. Het lukte hem om de Canadese soldaat zo steeds meer een gezicht te geven.

Harold bleek vastbesloten om zich aan te melden voor militaire dienst. "Sinds het moment dat Harold 16 werd, loog hij over zijn leeftijd en meldde hij zich 3 keer aan bij het leger. De laatste keer zei Harolds vader: als je het echt wil, vooruit. Dan ga je maar."

Spontane jongen

Harold is niet de enige. Op het moment dat de oorlog in 1939 uitbrak, was er een enorme crisis in Canada. Voor veel Canadezen een reden om zich vrijwillig bij het leger aan te sluiten.

Naast foto's en gesprekken met naasten, kreeg Arbouw brieven van de soldaat in de handen, die hij destijds aan zijn familie schreef. Hierdoor leert hij ook Harolds persoonlijkheid kennen. "Een leuke en spontane jongen, een beetje een grappenmaker," zegt Arbouw, "hij was heel relaxed."

Wat gebeurde er met Harold?

Uiteindelijk vond Arbouw uit hoe de jonge soldaat aan zijn einde kwam. In de nacht van 15 april bleek hij te zijn verdwenen, samen met zijn goede vriend John Tucky. Johns initialen vond Arbouw op een boom naast Harolds boom. De twee vrienden waren samen op pad met een jeep, waarna het lichaam van Harold de volgende dag in het bos wordt gevonden. Later werd ook John dood gevonden, ondersteboven in een sloot.

Tegen het einde van de oorlog trokken de Duitsers zich terug, maar onderweg verzetten ze zich in Groningen nog fel om hun vluchtroute te verdedigen. Het gebied waar Harold en John dood worden gevonden was dan al bevrijd. "Waarschijnlijk zijn ze het bos ingegaan en hebben ze een spoor achtergelaten op de bomen. Ik vermoed dat het zetten van hun initialen een van de laatste dingen is die ze hebben gedaan."

'Nu worden ze herinnerd'

"Hun families denken dat ze zijn doodgeschoten door Duitse sluipschutters. Maar het kan ook een NSB'er of landwachter zijn die rondliep en nerveus werd toen hij twee Canadezen zag", zegt Arbouw.

Arbouw tekende het verhaal van Harold Roszell op in het boek H.W.R. was hier. Een ding is zeker: na meer dan 75 jaar worden hij en zijn vriend niet vergeten. "Waarom de twee soldaten hun initialen in een boom hebben gezet, dat weet ik niet. Waarschijnlijk om herinnerd te worden, en dat is gelukt."