Hoe dansbehandeling parkinsonpatiënten kan helpen op fysiek, mentaal én sociaal vlak: 'Ik ben bevrijd'

Er is steeds meer bewijs dat dansen mensen met de ziekte van Parkinson kan helpen. Artsen en experts pleiten voor een structurele inzet van dit soort kunstvormen in de zorg. Patiënt Tibert van Dijk: "Als ik dans, vergeet ik dat ik parkinson heb."

"Het lijkt een soort harnas waarin je zit", zo omschrijft Tibert van Dijk (68) uit het Noord-Hollandse Bergen zijn ziekte. Tien jaar geleden kreeg hij te horen dat hij parkinson heeft, een ingewikkelde hersenziekte waarbij zenuwcellen versneld afsterven.

Bevrijding

De typische symptomen zijn minder en trager bewegen, stijfheid en beven, maar bijvoorbeeld ook psychische klachten. Dat gold ook voor Van Dijk. "Ik was net verhuisd en zat een beetje ongelukkig thuis te wezen. Tot een vriend me wees op dansen bij parkinson."

Hij besloot een paar keer mee te gaan. In het begin was het wennen, maar inmiddels is hij helemaal verkocht. "Door de combinatie van muziek en de instructies ga je bewegingen maken die je normaal gesproken niet maakt", vertelt hij. "Dat geeft een gevoel van bevrijding. Opeens gaat het soepel."

Overtuigend bewijs

Tineke Abma, bijzonder hoogleraar Kunst en Zorg aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, is geïnteresseerd in de helende werking van dansen bij parkinson. "Het is fascinerend dat iemand met parkinson bijna niet kan lopen, maar wel kan dansen." Er zijn verschillende studies gedaan die aantonen dat dansen effect heeft. "Dat bewijs is heel overtuigend. Mensen gaan soepeler bewegen."

Abma ziet niet alleen verbetering op fysiek vlak. "Mensen met parkinson kunnen wat somber of zelfs depressief zijn, en door te dansen komen er allerlei gelukshormonen vrij en voelen mensen zich echt positiever in het leven staan. Het helpt natuurlijk ook bij het accepteren van de ziekte."

Voorstelling met parkinsonpatiënten

In het Oude Luxor Theater in Rotterdam was pas een hele voorstelling te zien van een dansgezelschap van chronisch zieken, waaronder mensen met parkinson, reuma en MS. Het gezelschap wordt geleid door Marc Vlemmix, die zelf al 15 jaar parkinsonpatiënt is.

Vlemmix was al werkzaam in de danswereld toen hij ziek werd en richtte de stichting Marc Vlemmix Dance op, waar dans en bewegingslessen aan parkinsonpatiënten gegeven worden. Het optreden in het Luxor was voor Vlemmix een droom die uitkwam.

Anderen inspireren

"We wilden niet alleen voor ons eigen welzijn dansen, maar ook andere mensen inspireren. De reactie van het publiek moest niet zijn: 'goh, wat knap dat ze dat kunnen', maar de voorstelling moest van zichzelf de moeite waard zijn. Want dat is waar het omgaat. We tellen gewoon mee in deze maatschappij."

Er kwamen uiteindelijk meer dan 500 mensen op het optreden af. Vlemmix hoopt hen iets te hebben meegegeven. "Dat is: omarm je lot. Het is niet wat je overkomt wat belangrijk is. Het is wat je ermee doet."

'Moet structureel onderdeel worden'

Bijzonder hoogleraar Abma vindt dat de overheid kunst in de zorg moet stimuleren en financieel moet ondersteunen. "Ik denk dat kunst echt structureel onderdeel moet worden van de zorg, gezien de effecten die we zien die ook wetenschappelijk goed zijn onderbouwd."

Het gaat wat haar betreft natuurlijk niet alleen over dansen bij parkinson, maar ook over allerlei andere kunstvormen. Zo kent ze voorbeelden van kunst in het ziekenhuis, patiënten die sneller herstellen van een operatie doordat ze naar muziek luisteren, ouderen met alzheimer die schilderen, of jongeren met mentale problemen die aan een kunstenaar worden gekoppeld.

Sneller genezen

Uiteindelijk zal het inzetten van kunst de maatschappij veel opleveren, stelt Abma. "Dit is bij uitstek preventie en gezondheidsbevordering. Mensen gaan minder vaak naar de huisarts, worden sneller uit het ziekenhuis ontslagen, hoeven niet naar die dure psychiater."

"Ik denk dat dat ons uiteindelijk gaat helpen en mensen gaat helpen om ook op een betere manier in het leven te staan, om met tegenslagen in het leven te leren omgaan. Dat is wat kunstenaars ons brengen."

Dansles als medicijn

Voor Tibert van Dijk werken de danslessen minstens zo goed als medicatie. "Zonder medicijnen kan ik niet lopen, maar de danslessen brengen me zoveel. Dansles als medicijn zeg ik wel eens. Ik heb er echt baat bij. Het is helend en het geeft heel veel positieve energie. Als ik dans, vergeet ik dat ik parkinson heb."

En hoogleraar Abma, ziet zij kunst als medicijn? "Het is natuurlijk niet een medicijn in de zin van een klassiek geneesmiddel dat een bepaald chemisch proces in werking zet. Maar kunst werkt wel helend. Het geneest niet een botbreuk, maar het is wel heel heilzaam op die verschillende vlakken: het fysieke, het mentale én het sociale."